Zespół bólowy stawu kolanowego jest częstym zjawiskiem w społeczeństwie. Przyczyną dolegliwości bólowych mogą być różne patologie w obrębie stawu. Początkowym etapem są tzw. przeciążenia wynikające z siedzącego trybu życia, braku regularnej aktywności ruchowej czy otyłości. Na skutek przeciążeń dochodzi do stopniowego zużywania stawu, co będzie predysponować do choroby zwyrodnieniowej, tzw. gonartrozy. Ponadto należy pamiętać, że zespół bólowy może być pochodzenia wewnątrzstawowego i/lub zewnątrzstawowego. W związku z tym przed włączeniem leczenia należy ustalić przyczynę dolegliwości.

Przeciążenia stawu kolanowego

Zespół bólowy stawu kolanowego może być związany z tzw. przeciążeniami stawu w przebiegu zbyt dużych obciążeń np. u pacjentów z otyłością, z nadmiernym uprawianiem sportu czy też z codziennym funkcjonowaniem i jednoczesnym brakiem regularnej aktywności ruchowej, której celem jest wzmocnienie aparatu mięśniowo-więzadłowego stawu. Przeciążenia te mogą występować w obrębie tkanek wewnątrzstawowych. Najczęściej obserwuje się zmiany w rzucie przedziału przyśrodkowego stawu kolanowego. Predyspozycje do rozwoju tego typu dolegliwości będą miały kolana szpotawe.

W wielu przypadkach pacjent otrzymuje leki przeciwbólowe oraz przeciwzapalne bez przeprowadzenia podstawowej diagnostyki. Nie jest to do końca prawidłowe postępowanie, szczególnie jeżeli dolegliwości mają charakter nawrotowy i nie ustępują po wdrożonej farmakoterapii.

Podstawowym badaniem służącym do oceny stawu kolanowego jest rentgenogram (RTG) przynajmniej w 2 projekcjach (AP – ryc. 1-2 i bocznej – ryc. 3-4) obu stawów w celu ich porównania. Bardzo ważnym aspektem jest wykonanie badania w pozycji stojącej, ponieważ widać wtedy staw w pełnym obciążeniu. Pozycja leżąca jest zarezerwowana przede wszystkim dla diagnozowania urazów. Poza diagnostyką z wykorzystaniem promieniowania jonizującego zastosowanie ma ultrasonografia; jej celem jest ocena zmian w obrębie tkanek miękkich, np. stanu zapalnego kaletek w obrębie kolana (kaletki przedrzepkowej, podrzepkowej, gęsiej stopki i innych). Ponadto można ocenić zwiększoną ilość płynu wewnątrz stawu oraz torbiele, np. torbiel dołu podkolanowego (tzw. torbiel Bakera), a dodatkowo zmiany o charakterze entezopatii (stan zapalny przyczepu mięśni do kości). Zmiany są widoczne przede wszystkim w dystalnym przyczepie więzadła rzepki, w obrębie bliższej części piszczeli. Dodatkowo obserwuje się zmiany entezopatyczne w obrębie gęsiej stopki, w której przyczepiają się trzy mięśnie: krawiecki, smukły oraz półścięgnisty. Poza tym można stwierdzić przeciążenia w obrębie więzadeł zewnątrzstawowych stabilizujących staw kolanowy, więzadło poboczne piszczelowe (MCL – medial collateral ligament) oraz więzadło poboczne strzałkowe (LCL – lateral collateral ligament).