Wytyczne w praktyce

Tytoń – zasady profilaktyki i leczenia uzależnienia

lek. Milena Staniec-Kutera

prof. dr hab. n. med. Napoleon Waszkiewicz

IV Klinika Ogólnopsychiatryczna, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Napoleon Waszkiewicz

IV Klinika Ogólnopsychiatryczna,

Uniwersytet Medyczny w Białymstoku

pl. Brodowicza 1, 16-070 Choroszcz

tel. 85 719 39 77; 85 719 10 91, wew. 320

e-mail: psych@umb.edu.pl

  • Uzależnienie od tytoniu stanowi ogromne wyzwanie terapeutyczne ze względu na decydującą rolę motywacji i pracy pacjenta w procesie utrzymania abstynencji
  • W artykule streszczono najważniejsze punkty wytycznych NICE 2021 dotyczących ww. zagadnienia. Zawarto w nim:
    • wskazówki oraz zasady postępowania w procesie terapeutycznym opierającym się głównie na działaniach behawioralnych, wsparciu, motywacji i uświadamianiu palaczy w zakresie szkodliwości tytoniu
    • wspomagające metody leczenia farmakologicznego
  • Omówienie realiów stosowania opisanych terapii w Polsce

Palenie tytoniu ma udowodniony i niezaprzeczalny związek z rozwojem licznych chorób, w tym chorób układu krążenia, układu oddechowego czy chorób nowotworowych, niepełnosprawności i zgonów zarówno u osób palących, jak i wtórnie narażonych na dym tytoniowy. Palenie tytoniu wywołuje negatywne konsekwencje zdrowotne, społeczne, ekonomiczne i środowiskowe oraz stanowi obciążenie dla rodzin, osób ubogich i krajowych systemów zdrowotnych. Stanowi tym samym najważniejszy pojedynczy czynnik ryzyka możliwy do wyeliminowania.

W 2021 r. wydano zebrane i uaktualnione wytyczne National Institute for Health and Care Excellence (NICE) dotyczące palenia tytoniu1. Niniejszy artykuł streszcza i pokrótce omawia przedstawione w nich wskazówki oraz zasady postępowania w przypadku: przeciwdziałania rozpoczęciu używania tytoniu wśród dzieci i osób dorosłych do 24 r.ż., promowania zaprzestania palenia, prowadzenia terapii uzależnienia dla osób od 12 r.ż. (z wyszczególnieniem terapii u kobiet w ciąży) oraz redukcji szkód, kiedy palący nie jest gotowy na zerwanie z nałogiem palenia „za jednym razem”. Autorzy wytycznych w znacznej mierze skupiają się na istotności prawidłowej komunikacji, poszerzaniu świadomości z zakresu szkodliwości palenia, pozytywnym motywowaniu do zaprzestania palenia oraz zapewnianiu łatwego dostępu do terapii farmakologicznej i e-papierosów jako metod wspomagających w rzucaniu palenia. Treść wytycznych jest kierowana zarówno do przedstawicieli zawodów medycznych i pracowników socjalnych, jak i do osób świadczących usługi doradztwa antynikotynowego, organów ustawodawczych, osób zajmujących stanowiska kierownicze oraz szeroko pojętych mediów (ryc. 1).

Profilaktyka antynikotynowa

Autorzy wytycznych opisują w tym punkcie promocję medialną, działania mające zapobiegać sprzedaży tytoniu nieletnim oraz przeprowadzanie interwencji antynikotynowych w placówkach edukacyjnych.

W treściach kierowanych do organizatorów kampanii medialnych, władz lokalnych i organów handlowych autorzy wytycznych podkreślają znaczenie integracji regionalnych, krajowych i międzynarodowych działań antytytoniowych. Sugerują także, aby kierować...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Doradztwo antynikotynowe i wsparcie w rzucaniu palenia

Niniejszy punkt rekomendacji ma za zadanie naświetlić ogólne zasady wsparcia w rzucaniu palenia lub redukcji szkód związanych z paleniem. Kierowany jest on głównie do [...]

Zasady terapii uzależnienia od tytoniu

Zalecenia te mają na celu pomóc osobom w wieku co najmniej 12 lat w zaprzestaniu palenia lub w ograniczeniu jego szkodliwego wpływu na organizm [...]

Zalecenia dotyczące leczenia uzależnienia od tytoniu kobiet w ciąży

Zalecenia te, kierowane do personelu medycznego zapewniającego opiekę ciężarnym, mają na celu pomóc kobietom w rzuceniu palenia w czasie ciąży i w pierwszym roku po [...]

Polityka antynikotynowa, szkolenia

Zalecenia te są skierowane do organów ustawodawczych oraz kadry kierowniczej. Punkt ten traktuje o obowiązku ustalania jasnych zasad zakazu palenia, polityki dotyczącej [...]

Zmiany w dotychczas obowiązujących wytycznych

Główne zmiany, jakich dokonali autorzy wytycznych, to: wskazanie na prowadzenie kampanii antynikotynowych w mediach cyfrowych i środkach masowego przekazu, położenie nacisku na zwalczanie [...]

Odniesienie wytycznych do realiów polskiego społeczeństwa

Szacuje się, że ponad 9 mln dorosłych Polaków pali papierosy, a 60 000 z nich umiera rocznie przedwcześnie z powodu chorób odtytoniowych. Ministerstwo Zdrowia [...]

Do góry