Reumatologia
Toczeń rumieniowaty układowy – standardy leczenia i nowe nadzieje
lek. Anna Krefta
prof. dr hab. n. med. Witold Tłustochowicz
- Cele leczenia tocznia rumieniowatego układowego (SLE)
- Sposoby terapii poszczególnych postaci SLE (w zależności od dominujących objawów) zgodne z obowiązującymi rekomendacjami towarzystw naukowych
- Wyniki badań nad nowymi lekami, które mogą stać się opcją terapeutyczną w SLE
Toczeń rumieniowaty układowy (SLE – systemic lupus erythematosus) to przewlekła układowa choroba tkanki łącznej o zróżnicowanym przebiegu. Rozwija się wskutek złożonych zaburzeń wrodzonej i nabytej odpowiedzi immunologicznej, między innymi procesów apoptozy, powstawania autoreaktywnych limfocytów T przy udziale interferonów typu 1 i wytwarzania przez limfocyty B autoprzeciwciał. Autoprzeciwciała i odkładające się kompleksy immunologiczne powodują uszkodzenie nerek, serca, naczyń krwionośnych, ośrodkowego układu nerwowego (OUN), płuc, skóry, mięśni i stawów. Typowe dla SLE jest naprzemienne występowanie zaostrzeń i remisji, a prawie połowa przypadków o łagodnym początkowo obrazie klinicznym postępuje w kierunku poważnej choroby1. Leczenie SLE powinno mieć na celu przede wszystkim wydłużenie i poprawę jakości życia chorych. Aby to osiągnąć, należy dążyć do uzyskania długotrwałej remisji objawów choroby, co zapobiega postępującemu uszkodzeniu narządów, do minimalizowania działań niepożądanych leczenia i właściwego postępowania w schorzeniach współistniejących2.
Dzięki postępom w diagnostyce i leczeniu rokowanie pacjentów chorych na SLE istotnie się poprawiło – obecnie 5 lat przeżywa >95% chorych w porównaniu z 64-87% w latach 80. XX w. Niemniej ryzyko zgonu chorych na SLE wciąż jest 2-5 razy wyższe niż w populacji ogólnej3. Także oceniane w dużych badaniach klinicznych ryzyko schyłkowej niewydolności nerek pozostało niezmienne przez ostatnie 20 lat – rozwija się u 10-20% chorych pomimo leczenia4.
W 2019 r. ukazały się kolejno rekomendacje EULAR i EULAR/ERA-EDTA (European League Against Rheumatism/European Renal Association – European Dialysis and Transplant Association) dotyczące kompleksowego postępowania odpowiednio w SLE i nefropatii toczniowej. Ostatnie lata przyniosły również pierwsze po dziesięcioleciach niepowodzeń nadzieje na nowe terapie, zwiększające skuteczność standardowego leczenia5.
Leczenie SLE według aktualnych rekomendacji
Leczenie tocznia rumieniowatego układowego można podzielić na:
- indukujące, którego celem jest uzyskanie remisji lub (jeśli ta nie może zostać osiągnięta) niskiej aktywności choroby
- podtrzymujące – zapobiegające nawrotom.
Całkowitą remisję (tj. niewystępowanie klinicznych objawów choroby bez aktualnego przyjmowania glikokortykosteroidów [GKS] i leków immunosupresyjnych) rzadko udaje się uzyskać. Niska aktywność choroby, definiowana jako wynik wskaźnika Systemic Lup...
