Laryngologia

Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne w przewlekłym zapaleniu zatok przynosowych

dr hab. n. med. Hanna Zielińska-Bliźniewska, prof. UM

Klinika Otolaryngologii, Onkologii Laryngologicznej, Audiologii i Foniatrii, Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej – Centralny Szpital Weteranów w Łodzi

Zakład Alergologii i Rehabilitacji Oddechowej, II Katedra Otolaryngologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Hanna Zielińska-Bliźniewska, prof. UM

Zakład Alergologii i Rehabilitacji Oddechowej,

II Katedra Otolaryngologii, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

ul. Żeligowskiego 7/9, 92-213 Łódź

  • W klasyfikacji EPOS z 2020 r. przewlekłe zapalenie zatok przynosowych dzieli się na pierwotne i wtórne oraz ograniczone i uogólnione
  • Złotym standardem diagnostyki jest tomografia komputerowa zatok przynosowych i endoskopia jam nosa
  • Postępowanie terapeutyczne opiera się na trzech poziomach: leczenie we własnym zakresie, POZ, opieka specjalistyczna
  • Leczeniem operacyjnym z wyboru jest czynnościowo-endoskopowa chirurgia zatok przynosowych

Zapalenia zatok przynosowych należą do najczęściej występujących chorób w populacji. Generują olbrzymią liczbę wizyt zarówno w podstawowej opiece zdrowotnej (POZ), jak i u lekarzy specjalistów, obniżają również jakość życia. Dzielimy je na ostre i przewlekłe. Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych (PZZP; CRS – chronic rhinosinusitis) rozpoznaje się u 5-12% ogólnej populacji.

Definicja PZZP

Według najnowszych wytycznych z 2020 r. European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps (EPOS) przewlekłe zapalenie zatok przynosowych z polipami i bez polipów nosa u dorosłych jest definiowane jako występowanie ≥2 z następujących objawów, z których jednym powinna być niedrożność nosa lub katar (przedni lub tylny):

  • niedrożność nosa
  • wydzielina z nosa (katar przedni lub tylny)
  • ból/uczucie rozpierania twarzy
  • upośledzenie lub utrata węchu

trwające powyżej 12 tygodni w połączeniu ze:

  • stwierdzeniem w badaniu endoskopowym:
    • polipów w jamach nosa i/lub
    • śluzowo-ropnej wydzieliny w przewodzie nosowym środkowym i/lub
    • obrzęku błony śluzowej nosa/niedrożności nosa w przewodzie nosowym środkowym i/lub
  • stwierdzeniem w tomografii komputerowej zatok przynosowych:
    • zmian w błonie śluzowej w obrębie kompleksu ujściowo-przewodowego i/lub w zatokach przynosowych.

U dzieci wśród objawów zamiast utraty węchu występuje kaszel.

Klasyfikacja PZZP

W poprzednich latach przy klasyfikacji przewlekłego zapalenia zatok przynosowych skupiano się na podziale choroby z polipami nosa i bez nich (EPOS 2005, 2007, 2012).

W EPOS 2020 klasyfikację PZZP oparto na pojęciach:

  • fenotypu, czyli zbioru cech organizmu, które można zmierzyć (np. objawy nietolerancji niesteroidowych leków przeciwzapalnych [NLPZ], obraz endoskopowy, wynik tomografii komputerowej [TK]). Fenotyp definiowany jest przez: obraz kliniczny, czynniki wyzwalające i parametry zapalne
  • endotypu, czyli biologicznej drogi wyjaśniającej cechy fenotypu; endotyp jest wynikiem czynników genetycznych i środowiskowych, to zbiór cech osobniczych (np. podwyższone stężenie immunoglobuliny E [IgE], interleukiny 5 [IL5], eozynofilia) wynikających z mechanizmów patofizjologicznych.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Definicja PZZP

Według najnowszych wytycznych z 2020 r. European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps (EPOS) przewlekłe zapalenie zatok przynosowych z polipami i bez polipów nosa u dorosłych [...]

Klasyfikacja PZZP

W poprzednich latach przy klasyfikacji przewlekłego zapalenia zatok przynosowych skupiano się na podziale choroby z polipami nosa i bez nich (EPOS 2005, 2007, 2012). [...]

Diagnostyka PZZP

W postępowaniu diagnostycznym podstawę stanowi dobrze zebrany wywiad z uwzględnieniem diagnostyki różnicowej i chorób współistniejących.

Leczenie

Zmienia się także podejście do leczenia przewlekłego zapalenia zatok przynosowych. Nie jest bowiem prawdą, że choroba to wyłącznie następstwo zablokowania ujść [...]

Algorytm postępowania diagnostyczno-terapeutycznego

Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne w przewlekłym zapaleniu zatok przynosowych odbywa się na 3 poziomach.

Podsumowanie

Według najnowszych wytycznych EPOS 2020 przewlekłe zapalenie zatok przynosowych dzielimy na pierwotne i wtórne oraz ograniczone i uogólnione. W diagnostyce PZZP złotym standardem jest [...]
Do góry