Laryngologia
Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne w przewlekłym zapaleniu zatok przynosowych
dr hab. n. med. Hanna Zielińska-Bliźniewska, prof. UM
- W klasyfikacji EPOS z 2020 r. przewlekłe zapalenie zatok przynosowych dzieli się na pierwotne i wtórne oraz ograniczone i uogólnione
- Złotym standardem diagnostyki jest tomografia komputerowa zatok przynosowych i endoskopia jam nosa
- Postępowanie terapeutyczne opiera się na trzech poziomach: leczenie we własnym zakresie, POZ, opieka specjalistyczna
- Leczeniem operacyjnym z wyboru jest czynnościowo-endoskopowa chirurgia zatok przynosowych
Zapalenia zatok przynosowych należą do najczęściej występujących chorób w populacji. Generują olbrzymią liczbę wizyt zarówno w podstawowej opiece zdrowotnej (POZ), jak i u lekarzy specjalistów, obniżają również jakość życia. Dzielimy je na ostre i przewlekłe. Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych (PZZP; CRS – chronic rhinosinusitis) rozpoznaje się u 5-12% ogólnej populacji.
Definicja PZZP
Według najnowszych wytycznych z 2020 r. European Position Paper on Rhinosinusitis and Nasal Polyps (EPOS) przewlekłe zapalenie zatok przynosowych z polipami i bez polipów nosa u dorosłych jest definiowane jako występowanie ≥2 z następujących objawów, z których jednym powinna być niedrożność nosa lub katar (przedni lub tylny):
- niedrożność nosa
- wydzielina z nosa (katar przedni lub tylny)
- ból/uczucie rozpierania twarzy
- upośledzenie lub utrata węchu
trwające powyżej 12 tygodni w połączeniu ze:
- stwierdzeniem w badaniu endoskopowym:
- polipów w jamach nosa i/lub
- śluzowo-ropnej wydzieliny w przewodzie nosowym środkowym i/lub
- obrzęku błony śluzowej nosa/niedrożności nosa w przewodzie nosowym środkowym i/lub
- stwierdzeniem w tomografii komputerowej zatok przynosowych:
- zmian w błonie śluzowej w obrębie kompleksu ujściowo-przewodowego i/lub w zatokach przynosowych.
U dzieci wśród objawów zamiast utraty węchu występuje kaszel.
Klasyfikacja PZZP
W poprzednich latach przy klasyfikacji przewlekłego zapalenia zatok przynosowych skupiano się na podziale choroby z polipami nosa i bez nich (EPOS 2005, 2007, 2012).
W EPOS 2020 klasyfikację PZZP oparto na pojęciach:
- fenotypu, czyli zbioru cech organizmu, które można zmierzyć (np. objawy nietolerancji niesteroidowych leków przeciwzapalnych [NLPZ], obraz endoskopowy, wynik tomografii komputerowej [TK]). Fenotyp definiowany jest przez: obraz kliniczny, czynniki wyzwalające i parametry zapalne
- endotypu, czyli biologicznej drogi wyjaśniającej cechy fenotypu; endotyp jest wynikiem czynników genetycznych i środowiskowych, to zbiór cech osobniczych (np. podwyższone stężenie immunoglobuliny E [IgE], interleukiny 5 [IL5], eozynofilia) wynikających z mechanizmów patofizjologicznych.