Wielu lekarzy doświadczyło w swojej praktyce zawodowej agresji ze strony pacjentów. Najczęściej dochodzi do niej w szpitalach, w izbach przyjęć, na szpitalnych oddziałach ratunkowych oraz w przychodniach rodzinnych. Agresja pacjentów została dostrzeżona jako problem globalny. Organizacja World Medical Association wezwała narodowe samorządy zawodowe do podjęcia działań mających na celu zminimalizowanie tego negatywnego zjawiska oraz umożliwienie anonimowego zgłaszania przez personel medyczny zaistniałych naruszeń¹. W odpowiedzi na powyższe stano­wisko Naczelna Rada Lekarska wraz z Naczelną Izbą Pielęgniarek i Położnych stworzyły system „Monitorowanie agresji w ochronie zdrowia” (MAWOZ)². Samą ideę stworzenia systemu umożliwiającego dokonywanie zgłoszeń niewłaściwych zachowań ze strony pacjentów należy ocenić pozytywnie. Konieczne wydaje się jednak również wskazanie praw personelu medycznego w postępowaniu z pacjentem agresywnym i pobudzonym. W związku z agresywnymi zachowaniami pacjentów możliwe jest dochodzenie roszczeń zarówno na drodze procesu karnego, jak i cywilnego.

Pojęcia

Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta³ (u.p.p.) w art. 3 ust. 1 pkt 4 wskazuje, że za pacjenta należy uważać osobę, która zwraca się o udzielenie świadczenia zdrowotnego lub korzysta z takich świadczeń zapewnianych przez uprawniony do tego podmiot bądź osobę wykonującą zawód medyczny. Powyższa definicja prezentuje szerokie rozumienie pojęcia „pacjent”⁴. Obejmuje ono zarówno osoby chore, jak i de facto zdrowe, osoby dopiero zgłaszające się do lekarza w celu uzyskania pomocy oraz te, wobec których już wdrożono postępowanie diagnostyczne czy też lecznicze⁵. Takie pojmowanie definicji pacjenta ma istotne znaczenie z punktu widzenia omawianej problematyki, ponieważ ustanawia szeroki krąg osób, w stosunku do których lekarz będzie mógł podjąć określone prawem czynności w celu obrony przed agresywnym zachowaniem z ich strony.

Agresja (łac. aggressio – napaść, natarcie) to działanie (fizyczne, słowne), które zmierza do spowodowania szkody, wyrządzenia krzywdy fizycznej lub psychicznej, ale również zamiar takiego czynu lub względnie trwała tendencja do podejmowania takic...