Gastroenterologia
Choroba refluksowa przełyku – diagnostyka i postępowanie
Aleksandra Hojdis1
Karolina Jurasz1
dr n. med. Adam Janiak2
prof. dr hab. n. med. Ewa Małecka-Wojciesko2
- Mimo poprawy stanu wiedzy na temat zapobiegania i leczenia choroby refluksowej przełyku częstość jej występowania stale wzrasta, przyczyniając się do znacznego obniżenia jakości życia chorych
- Manifestacje tej choroby obejmują objawy przełykowe (zgaga, niestrawność, dyspepsja, regurgitacja oraz pozasercowy ból w klatce piersiowej) i pozaprzełykowe (chrypka, kaszel lub czkawka)
- Leczenie polega na zmianie trybu życia, farmakoterapii, rzadziej – leczeniu endoskopowym i operacyjnym
Diagnostyka
Choroba refluksowa przełyku (GERD – gastroesophageal reflux disease) to przewlekłe schorzenie górnego odcinka przewodu pokarmowego, które rozwija się, gdy zarzucana z żołądka do przełyku kwaśna treść pokarmowa wywołuje uciążliwe dolegliwości i powikłania. Jej rozpoznanie jest uzależnione od rodzaju i nasilenia objawów. Można ją zdiagnozować na podstawie obecności typowych objawów, jak uporczywa zgaga i regurgitacje, ale zgłaszane przez pacjenta dolegliwości mają ograniczone wartości czułości i swoistości diagnostycznej. Konieczna jest analiza kliniczna występujących objawów, często niezbędne jest też wykonanie badania endoskopowego, niekiedy zaś także 24-godzinnej pH-metrii z impedancją. Nie ma zatem jednego badania, które mogłoby być złotym standardem w diagnostyce tej choroby.
Wywiad i kwestionariusze
Podczas wstępnego badania klinicznego pacjenta należy zwrócić szczególną uwagę na występowanie u niego objawów alarmowych w postaci niezamierzonej utraty masy ciała, dysfagii lub odynofagii, krwawienia z przewodu pokarmowego czy utrzymujących się wymiotów. W takich przypadkach niezbędna jest pilna diagnostyka obejmująca badania obrazowe i endoskopowe przewodu pokarmowego w celu wykluczenia innych przyczyn dolegliwości, zwłaszcza nowotworów złośliwych. Jeśli dominującym objawem jest ból w klatce piersiowej, konieczne jest zbadanie pacjenta pod kątem chorób serca, zanim pogłębi się diagnostykę w kierunku GERD.
Wstępne rozpoznanie GERD poprzedzające wdrożenie leczenia empirycznego inhibitorami pompy protonowej (PPI – proton pump inhibitor) opiera się na zgłaszanych przez pacjenta w wywiadzie typowych objawach, takich jak zgaga i regurgitacje. W ocenie wpływu dolegliwości na komfort życia pacjenta i powiązania ich z występowaniem GERD pomocne mogą być kwestionariusze. W Polsce korzysta się ze skali ilościowej oceny objawów żołądkowo-jelitowych (GSRS – Gastrointestinal Symptom Rating Scale)1. Ankieta składa się z 15 pytań podzielonych na 5 grup objawów: 3 z tych grup dotyczą GERD (refluks, ból brzucha, dyspepsja), a pozostałe 2 – innych chorób układu pokarmowego (biegunka, zaparcie). Pacjent ma ocenić w 7-stopniowej skali typu Likerta (gdzie 1 to brak dokuczliwych objawów, a 7 – bardzo dokuczliwe objawy), na ile uciążliwe są wymienione w kwestionariuszu objawy. Nie są to jednak metody pozwalające na pewne rozpoznanie choroby – pogłębiony wywiad w kierunku GERD cechuje się czułością na poziomie ok. 60% i swoistością ok. 70%1.
