Temat numeru
Zawroty głowy – diagnostyka i leczenie
dr n. med. Marcin Wiącek
- Kluczem do skutecznego postępowania diagnostyczno-terapeutycznego u pacjenta zgłaszającego zawroty głowy jest prawidłowe wstępne sklasyfikowanie objawów na podstawie wiarygodnych danych dostępnych z wywiadu i badania przedmiotowego
- Pierwszym krokiem diagnostycznym powinno być sprawne wykluczenie poważnych przyczyn dolegliwości, drugim – ocena wzoru zaburzeń w obrębie kilku grup opartych na dwóch istotnych cechach: obecności czynników prowokujących i zmienności objawów w czasie. Pozwala to na usprawnienie procesu diagnostycznego i wprowadzenie odpowiedniej terapii
Skala problemu i trudności diagnostyczne
Zawroty głowy są częstą przyczyną wizyt lekarskich zarówno na szpitalnych oddziałach ratunkowych, jak i w ramach lecznictwa ambulatoryjnego, w tym w podstawowej opiece zdrowotnej oraz poradniach neurologicznych i otolaryngologicznych. Szacuje się, że w ciągu całego życia istotne zawroty głowy występują u około 1/4 populacji ogólnej1. Jest to więc niezwykle częsta przypadłość, która sprawia jednak wiele trudności diagnostycznych i terapeutycznych. Jedną z przyczyn tych trudności jest subiektywny, niełatwy do sprecyzowania charakter odczuwanych przez pacjenta dolegliwości, co komplikuje komunikację pomiędzy nim a lekarzem. Nieprecyzyjny opis objawów razem z mnogością możliwych rozpoznań – od uszkodzenia układu przedsionkowego poprzez przyczyny metaboliczne, intoksykacje, zaburzenia kardiogenne, uszkodzenie układu nerwowego aż po rozpoznania z grupy zaburzeń psychosomatycznych – sprawia, że diagnostyka zawrotów jest wymagająca i czasochłonna. Dodatkowym problemem są istotne ograniczenia klasycznych systemów klasyfikacyjnych, które nie pozwalają na przeprowadzenie szybkiej i wiarygodnej diagnostyki różnicowej. Nikłe jest również rozpowszechnienie wiedzy o często spotykanych jednostkach chorobowych, takich jak uporczywe percepcyjno-posturalne zawroty głowy (PPPD – persistent postural-perceptual dizziness) i łagodne położeniowe zawroty głowy (BPPV – benign paroxysmal positional vertigo). Jest to szczególnie istotne z uwagi na odrębny sposób terapii, która w tym drugim przypadku jest niezwykle prosta, skuteczna i dostępna w niemal każdych warunkach. Zbyt duży wydaje się natomiast odsetek rozpoznań takich, jak „zawroty szyjnopochodne” i „niewydolność kręgowo-podstawna”, które w literaturze budzą pewne kontrowersje. Innymi trudnościami są spotykane w codziennej praktyce ograniczenia diagnostyczne, możliwość współistnienia wielu rozpoznań u jednego chorego (nawet ok. 15% przypadków) i konieczność wielospecjalistycznej opieki u części z nich1. Wszystkie te ograniczenia powodują, że diagnostyka i terapia zawrotów stanowi wyzwanie, któremu niełatwo sprostać.
