Aktywność fizyczna
Aktywizacja osób starszych z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi
dr n. o kult. fiz. Anna Leś
- Proces starzenia się przebiega w zindywidualizowany sposób i z różną intensywnością. Do najistotniejszych czynników, które go determinują, należą: uwarunkowania genetyczne, płeć, preferowany styl życia, ogólny stan zdrowia i czynniki socjoekonomiczne
- Patofizjologiczny proces dotyczący zdolności kognitywnych zwykle rozpoczyna się, zanim wystąpią objawy zaburzeń poznawczych
- Udział w zajęciach aktywizacyjnych osób starszych ma potwierdzony pozytywny wpływ na funkcje poznawcze. Stopień i zakres tego oddziaływania zależą od wyjściowych poziomów sprawności fizycznej i funkcji kognitywnych
W Polsce zaburzenia otępienne dotyczą prawie 16% osób w wieku >60 lat, a łagodne zaburzenia poznawcze 17% populacji. Na świecie ponad 55 mln osób ma demencję, a prognozy do 2030 r. wskazują, że liczba ta wzrośnie o co najmniej 20 mln. Istotne wydaje się zatem utrzymanie na jak najwyższym poziomie funkcji poznawczych – pozwoli to spowolnić lub zatrzymać proces występowania łagodnych zaburzeń poznawczych, a w konsekwencji zaburzeń otępiennych. Odpowiednia aktywizacja osób dorosłych i starszych sprzyja utrzymaniu zdolności kognitywnych na odpowiednim poziomie.
Proces starzenia się a aktywność fizyczna
W społeczeństwie sukcesywnie przybywa osób starszych. Jest to wyzwanie zarówno dla opieki zdrowotnej, jak i dla podmiotów zajmujących się wsparciem społecznym. Proces starzenia się przebiega w zindywidualizowany sposób i z różną intensywnością. Na przebieg procesu starzenia się wpływa wiele czynników. Wśród tych najistotniejszych wskazuje się1: uwarunkowania genetyczne, płeć, preferowany styl życia (m.in. sposób odżywiania – dieta, podejmowana aktywność fizyczna czy też nałogi), ogólny stan zdrowia (bardzo ważny jest aspekt zdrowia psychicznego), czynniki socjoekonomiczne (m.in. zasoby finansowe), aktualną pozycję społeczną, dostęp do infrastruktury oraz opieki zdrowotnej. Dodatkowo na przebieg procesu starzenia się mocno oddziałują: obciążające wydarzenia psychiczne, których dana osoba doświadczyła w ciągu swojego życia, przeszła i bieżąca aktywność intelektualna oraz poziom odczuwanego stresu i umiejętność radzenia sobie z nim.
Przebieg procesu starzenia się można podzielić na: pomyślny, zwyczajny i patologiczny2. Taki podział odnosi się do zmian, jakie zachodzą wraz z wiekiem w zakresach fizjologicznym, psychologicznym i społecznym, w odniesieniu do wieku chronologicznego. Renn-Żurek2 różnicuje te tory starzenia się następująco:
- pomyślne starzenie się (successful aging) – pozytywne oddziaływanie czynników zewnętrznych, z minimalnymi deficytami w obszarach fizjologicznym, psychologicznym i społecznym
- zwyczajne starzenie się (usual aging) – można zauważyć deficyty w zakresach fizjologicznym, psychologicznym i/lub społecznym, bez widocznych patologii
- patologiczne starzenie się (impaired aging) – obecność zauważalnych deficytów w aspektach fizjologicznym, psychologicznym i/lub społecznym; występowanie także kilku dolegliwości zdrowotnych.
