Jedną z najczęstszych wad występujących w obrębie stopy jest hallux valgus – paluch koślawy. Jest to kliniczna nazwa deformacji w obrębie pierwszego promienia stopy, charakteryzująca się odchyleniem pierwszej kości śródstopia w kierunku przyśrodkowym, często z bolesną deformacją głowy pierwszej kości śródstopia oraz kompensacyjnym odwiedzeniowym ustawieniem palucha.

Wada dotyczy bardzo dużej grupy populacji. Wpływa negatywnie na jakość życia pacjentów zarówno pod względem funkcjonalnym, prowadząc do zaburzeń biomechanicznych w wyższych piętrach łańcucha biomechanicznego, jak i estetycznym ze względu na postępującą deformację, która w znacznym stopniu utrudnia dobór obuwia.

Przegląd literatury pokazuje, że częstość występowania wady szacuje się na 23% wśród dorosłych w wieku 18-65 lat, 30% wśród dorosłych w wieku >65 lat i nawet 30% wśród dorosłych kobiet.

Etiologia

Etiologia hallux valgus nie jest do końca poznana. Z analizy danych literaturowych wynika, że powyższe zaburzenie jest wieloczynnikowe. Wśród przyczyn powstawania wady podaje się czynniki środowiskowe nabyte lub wrodzone. Wśród najczęstszych czynników predysponujących do powstania wady można wyróżnić:

• płeć – wada częściej dotyczy kobiet
• wiek – ze względu na zmiany wzorca obciążenia stóp oraz występowanie zmian artretycznych
• hipermobilność pierwszego promienia stopy
• wiotkość więzadłową konstytucjonalną – hipermobilność konstytucjonalną
• stopę płasko-koślawą
• przykurcz ścięgna Achillesa
• niektóre choroby układowe – zwłaszcza reumatoidalne zapalenie stawów, dnę moczanową
• odmienność w budowie stopy – w szczególności stopa grecka oraz palec Mortona z charakterystycznym skróceniem pierwszej kości śródstopia. W stopie Mortona mamy do czynienia z relatywnie dłuższą drugą kością śródstopia. Taki układ przodostopia powoduje zmianę biomechaniki chodu, odbicie z przyśrodkowej krawędzi palucha w fazie propulsji
• stopa pronacyjna według Rothbarta – wada odkryta w 2002 r. przez amerykańskiego naukowca, chrakteryzująca się nieprawidłowym ustawieniem kości skokowej, co w warunkach odciążenia prowadzi do elewacji pierwszego promienia stopy, natomiast w warunkach obciążenia – do nadpronacji przodostopia i pozornej koślawości (ryc. 1)
• przeciążenia związane z nadwagą prowadzące do obniżenia łuków stopy
• nieprawidłowy dobór obuwia – szczególnie buty z wąskimi noskami.