Diagnostyka laboratoryjna
Postępowanie w przypadkowo wykrytej leukocytozie
prof. dr hab. n. med. Wiesław Wiktor Jędrzejczak
- Jak interpretować wyniki laboratoryjne dotyczące liczby białych krwinek
- Kiedy należy powtórzyć badania lub zlecić dalszą diagnostykę
- Sytuacje, w których należy skierować pacjenta do poradni hematologicznej lub do szpitala
Leukocytoza, czyli zwiększona liczba krwinek białych, ma zawsze znaczenie jedynie sygnalizujące zaburzenie, a jego dokładniejsza interpretacja zależy od tego, jakiego rodzaju krwinek białych: neutrocytów, limfocytów, monocytów, eozynocytów czy bazocytów, dotyczy ten wzrost. Kolejnym problemem jest to, czy zwiększona liczba krwinek białych jest zaburzeniem izolowanym, czy występuje w kontekście innych zmian. I wreszcie, czy ma charakter odczynowy, czy nowotworowy. Leukocytoza zawsze powinna być dokładnie wyjaśniona, aby nie zaniedbać rozpoznania poważnej choroby.
Najczęstsza sytuacja, w której lekarz jest konfrontowany z przypadkowo wykrytą leukocytozą, to taka, kiedy z nieokreślonego powodu albo w ramach badań profilaktycznych zlecił badania morfologii krwi i stwierdził zaburzenie albo kiedy pacjent się do niego zgłasza, ponieważ wykonał badanie we własnym zakresie i coś go zaniepokoiło. Badania takie są obecnie wykonywane za pomocą różnych automatów. Jeżeli analizę przeprowadzono najprostszym z nich, takim, który określa jedynie liczbę krwinek białych, to w razie stwierdzenia nieprawidłowości w pierwszej kolejności należy powtórzyć badanie aparatem, który oddzielnie określa liczby poszczególnych rodzajów krwinek białych. Interpretacja wyników uzyskanych z takiego aparatu jest tematem obecnego artykułu. Oczywiście kiedy nie ma dostępu do takiego aparatu, należy zlecić wykonanie klasycznego rozmazu krwi i ocenę mikroskopową. W wielu przypadkach jest to również celowe dla lepszej interpretacji wyniku z aparatu wyższej generacji.
Termin „leukocytoza” ma dwa znaczenia: potocznie oznacza po prostu liczbę krwinek białych, a dokładniej – zwiększenie tej liczby powyżej normy. Prawidłowa liczba krwinek białych zawiera się między 4,4 a 11,3 G/l1, ale zwykle o leukocytozie mówimy,...
Niemniej nie można obecnie całkowicie zrezygnować z wykorzystywania bezwzględnej liczby leukocytów, gdyż jest ona zawarta w różnych algorytmach postępowania lekarskiego, zwłaszcza z zakresu onkologii klinicznej. Zalecam jednak, aby jako zasadę interpretować nie zachowanie się bezwzględnej liczby leukocytów czy odsetkowych wartości poszczególnych rodzajów krwinek białych, ale bezwzględne liczby odpowiednio: neutrocytów, limfocytów, monocytów, eozynocytów i bazocytów. Pamiętać przy tym trzeba, że komórki, które aparat zlicza jako limfocyty lub monocyty, nie zawsze są tymi komórkami, a mogą być np. blastami białaczkowymi. W razie wątpliwości należy zlecić wykonanie rozmazu i ocenę mikroskopową.