Kardiologia
Renesans zespołu metabolicznego – nowe trendy w farmakoterapii nadciśnienia tętniczego, dyslipidemii i cukrzycy typu 2
dr hab. n. med. Marcin Wełnicki1
prof. dr hab. n. med. Leszek Czupryniak2
prof. dr hab. n. med. Piotr Dobrowolski3,4
dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas, prof. UMW5
prof. dr hab. n. med. Lucyna Ostrowska6
prof. dr hab. n. med. Aleksander Prejbisz3
dr hab. n. med. Jacek Wolf7
prof. dr hab. n. med. Artur Mamcarz1
- Jak rozumieć zespół metaboliczny – osobna jednostka chorobowa czy współistnienie kilku zaburzeń i wynikające z tego następstwa?
- Kluczowa rola pacjenta w postępowaniu niefarmakologicznym w otyłości
- Możliwości farmakoterapii stosowanej w leczeniu nadciśnienia tętniczego, dyslipidemii i cukrzycy typu 2
Otyłość to nie kwestia estetyki, ale schorzenie stanowiące praprzyczynę wielu patologii, w tym cukrzycy typu 2 i chorób układu sercowo-naczyniowego. Rzadko jednak występuje jako choroba izolowana, najczęściej współistnieje z innymi czynnikami ryzyka: nadciśnieniem tętniczym, aterogenną dyslipidemią i zaburzeniami gospodarki węglowodanowej. Pojęcie zespołu metabolicznego przeżywa dziś renesans, co stanowi pretekst dla multidyscyplinarnego grona autorów niniejszego artykułu, aby przypomnieć kryteria jego rozpoznania oraz omówić pokrótce aktualne podstawy farmakoterapii nadciśnienia tętniczego, aterogennej dyslipidemii i cukrzycy. W każdym z tych obszarów dostępne są nowe możliwości.
Zespół metaboliczny
Powodem wyodrębnienia zespołu metabolicznego jako osobnego rozpoznania jest fakt, że współistnienie pewnych czynników ryzyka i zaburzeń wiąże się z ich synergistycznym wpływem na całkowite ryzyko sercowo-naczyniowe pacjenta. Definicja zespołu metabolicznego przez lata ewoluowała. Kryteria jego rozpoznania proponowały kolejno takie organizacje, jak: World Health Organization (WHO; definicja z 1999 r.), American Association of Clinical Endocrinologists (AACE; 2003 r.), National Cholesterol Education Program – Adult Treatment Panel III (NCEP-ATP III; 2004 r.) oraz International Diabetes Federation (IDF; 2005 r.)1. W 2009 r. zaproponowano ujednoliconą definicję zespołu metabolicznego – jego rozpoznanie byłoby możliwe przy spełnieniu dowolnych 3 z 5 wymienionych poniżej warunków2:
- podwyższone wartości ciśnienia tętniczego (rozpoznane nadciśnienie tętnicze, leczone nadciśnienie tętnicze lub wartości ciśnienia ≥130/80 mmHg)
- otyłość brzuszna (obwód talii ≥94 cm u mężczyzn i ≥80 cm u kobiet w przypadku Europejczyków, kryteria indywidualizowane dla innych grup etnicznych)
- hipertriglicerydemia (stężenie triglicerydów ≥150 mg/dl, tj. ≥1,7 mmol/l)
- obniżone stężenie cholesterolu frakcji lipoprotein o dużej gęstości (HDL – high-density lipoprotein) – u kobiet ≤50 mg/dl, czyli ≤1,3 mmol/l, u mężczyzn ≤40 mg/dl, czyli ≤1,0 mmol/l
- cukrzyca lub jeden ze stanów przedcukrzycowych.
Rezygnacja z otyłości jako warunku sine qua non rozpoznania zespołu metabolicznego miała tyle samo zwolenników, co przeciwników. Po publikacji tego dokumentu koncepcja zespołu metabolicznego została zarzucona z uwagi na brak jednoznacznych dowodów...
