Objawy chorób układu sercowo-naczyniowego (CVD – cardiovascular disease) mają fundamentalne znaczenie nie tylko dla samego rozpoznania schorzenia i oceny odpowiedzi na leczenie, lecz także w znacznym stopniu wpływają na jakość życia pacjentów. Należy pamiętać, że objawy, choć są subiektywnymi doświadczeniami, mogą wyraźnie wskazywać na chorobę lub znaczącą zmianę stanu zdrowia.

Każdy symptom zgłaszany przez chorego należy ocenić pod kątem:

• intensywności, początku i pory występowania, czasu trwania, towarzyszącego niepokoju, wpływu na codzienne funkcjonowanie
• lokalizacji (np. ból w klatce piersiowej) lub uogólnienia (np. zmęczenie)
• towarzyszących stresorów zewnętrznych, które mogą powodować nieświadomość istotnych zaburzeń w organizmie lub nadwrażliwość na nawet niewielkie zmiany w stanie zdrowia
• zmienności odczuwania nawet niewielkich zmian w stanie zdrowia (zależnych od wieku, stanu ogólnego i psychicznego) lub nadwrażliwości na ich występowanie.

Co najważniejsze, pacjenci z chorobami sercowo-naczyniowymi mogą doświadczać objawów przy braku istotnych zmian w ich patogenezie. Niemniej zgłaszanie objawów ma istotne znaczenie zwłaszcza w ostrym zespole wieńcowym (ACS – acute coronary syndrome), niewydolności serca (HF – heart failure), zaburzeniach zastawkowych, udarze mózgu, zaburzeniach rytmu i chorobie naczyń obwodowych.

Ostry zespół wieńcowy

Ból w klatce piersiowej i objawy towarzyszące

Najczęściej zgłaszanym objawem ACS jest ból w klatce piersiowej – zwykle opisywany jako ucisk lub dyskomfort w okolicy mostka, który może promieniować do żuchwy, barku, ramienia lub górnej części pleców. Typowymi objawami współwystępującymi z bólem w klatce piersiowej są: duszność, diaforeza, nasilone zmęczenie, nudności i światłowstręt. Pacjenci z uporczywą dławicą piersiową doświadczają również epizodów depresji i lęku. Nie wiadomo, w jaki sposób i czy w ogóle depresja może wpływać na zgłaszanie fizycznych objawów choroby niedokrwiennej serca, jednak duszność i ból w klatce piersiowej mogą być powszechniejsze wśród pacjentów z depresją i chorobą niedokrwienną serca. Głównym wyzwaniem w interpretacji objawów ostrego zespołu wieńcowego jest brak jednoznacznych wytycznych dotyczących czasu trwania fazy prodromalnej, która opisywana w literaturze trwa od 48 godzin do nawet miesiąca przed wystąpieniem epizodu ACS¹. Należy jednak mieć na uwadze, że niewiele objawów sercowych jest rzeczywiście czułych i specyficznych dla choroby niedokrwiennej serca. W związku z tym ustalenie, czy objawy prodromalne, tj. ból w klatce piersiowej, ból lewej kończyny górnej, są specyficzne dla epizodu ACS, a także ich wtórnego znaczenia klinicznego dla wyników leczenia może być w praktyce trudne.