Choroby internistyczne u kobiet w ciąży

Leczenie zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych podczas ciąży

lek. Jan Piotrowski

dr hab. n. med. Tomasz Zatoński, prof. UMW

Klinika Otolaryngologii, Chirurgii Głowy i Szyi, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Adres do korespondencji:

dr hab. n. med. Tomasz Zatoński, prof. UMW

Klinika Otolaryngologii, Chirurgii Głowy i Szyi,

Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Jana Mikulicza-Radeckiego we Wrocławiu

ul. Borowska 213, 50-556 Wrocław

  • Ostre i przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych o różnorodnej etiologii jest częstym problemem u kobiet w ciąży
  • Dochodzi też do zaostrzeń nieżytu nosa
  • Stosowane leki powinny być skuteczne, ale bezpieczne dla płodu

Około 29,6 miliona dorosłych w Stanach Zjednoczonych cierpi na zapalenie zatok, z czego 11 milionów na przewlekłe zapalenie zatok przynosowych (PZZP)1. W Europie szacuje się, że na PZZP choruje od 5,5% do 28% populacji ogólnej2. W badaniu GA2LEN wykazano, że przewlekłe zapalenie zatok przynosowych częściej występuje u osób palących niż niepalących2. Ostre i przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa i zatok może być nasilone w czasie ciąży i staje się wtedy szczególnie trudnym problemem diagnostycznym i terapeutycznym. Zgłaszano, że aż 1,5% ciężarnych sześciokrotnie częściej ma nasilenie zapalenia błony śluzowej nosa i zatok w porównaniu z populacją nieciężarnych3. Ciężarne częściej mają nieżyt nosa z powodu tendencji do przekrwienia błony śluzowej nosa i zatok, zmian hormonalnych i skłonności do preferowania miejscowych leków dostępnych bez recepty (OTC – over the counter) w stosunku do leków doustnych w celu ochrony płodu. Niekontrolowany nieżyt nosa może zaostrzyć zapalenie błony śluzowej i zatok w ciąży lub predysponować do jego rozwoju4. Częstość występowania stanów alergicznych wynosi 20-30% wśród kobiet w wieku rozrodczym5. Wyniki niektórych badań sugerują, że wśród kobiet w ciąży ze znanymi alergiami aż 10-30% doświadczy nasilenia objawów alergicznych w czasie ciąży, a po porodzie ich stan się unormuje5-7. Postulowane przyczyny obejmują te odpowiedzialne za „nieżyt nosa w ciąży”, takie jak zwiększona objętość krążącej krwi powodująca obrzęk naczyń krwionośnych nosa i wpływ hormonów na funkcję błony śluzowej nosa. Częstymi przyczynami patologii nosa podczas ciąży są infekcje bakteryjne, wirusowe, reakcje alergiczne na alergeny wziewne (aeroalergeny), przebywanie w pomieszczeniu z zanieczyszczonym powietrzem, deformacje anatomiczne utrudniające przepływ powietrza i drenaż wydzieliny śluzowej, nadużywanie miejscowych leków zwężających naczynia krwionośne oraz infekcje bakteryjne zatok przynosowych. Niektóre opisy przypadków przedstawiają powikłania, które mogą być skutkiem zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych w ciąży8-9.

Zalecenia amerykańskiego Society of Otorhinolaryngology and Head-Neck Nurses oraz European Rhinologic Society nie zawierają ustrukturyzowanych wytycznych dla otolaryngologów dotyczących postępowania w przypadku zapalenia błony śluzowej nosa i zato...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Metody

Systematyczny przegląd anglojęzycznej literatury został przeprowadzony przy użyciu baz danych Medline (1966-2012) i Embase (1980-2012) oraz PRISMA 2020. Bazy danych Medline i Embase [...]

Możliwości terapeutyczne

Glikokortykosteroidy (GKS) doustne mogą być stosowane w krótkich seriach po I trymestrze ciąży oraz w ciężkim PZZP, jeśli dochodzi do zaostrzenia astmy. Przyjmowanie GKS [...]

Wnioski

Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych u kobiet w ciąży stanowi wyzwanie dla lekarza pod względem leczenia. Badania wykazują wzrost objawów zapalenia błony [...]

Do góry