Laryngologia
Nowotwory gruczołów ślinowych
dr n. med. Dariusz Kaczmarczyk
- Badania obrazowe i histopatologiczne wykorzystywane w diagnostyce – ich znaczenie i dokładność
- Klasyfikacja operacji ślinianki przyusznej według ESGS – metody i zakres operacji
- Możliwe powikłania po operacji ślinianek: porażenie nerwu twarzowego, zespół Łucji Frey, przetoka ślinowa i zaburzenia czucia
Patologia gruczołów ślinowych obejmuje szeroką grupę chorób zapalnych, chorób na tle kamicy ślinianek, chorób z autoimmunoagresji, a także nowotwory niezłośliwe i złośliwe. Wyróżnia się trzy pary dużych gruczołów ślinowych, tj. ślinianki przyuszne, podżuchwowe i podjęzykowe, oraz około 300 drobnych gruczołów ślinowych znajdujących się w błonie śluzowej jamy ustnej, gardła i przełyku, a także jam nosa i zatok.
Nowotwory gruczołów ślinowych według International Classification of Diseases, 10th Revision (ICD-10) to:
- nowotwory złośliwie dużych gruczołów ślinowych (C07, C08), w tym ślinianki przyusznej (C07.9), ślinianki podżuchwowej (C08.0) i ślinianki podjęzykowej (C08.1)
- nowotwory niezłośliwe dużych gruczołów ślinowych (D11), w tym ślinianki przyusznej (D11.0), innych dużych gruczołów ślinowych (D11.7), dużych gruczołów ślinowych, o nieokreślonym umiejscowieniu (D11.9).
World Health Organization (WHO) w Classification of Head and Neck Tumors: Salivary Gland 5th edition wyróżnia 21 typów guzów złośliwych i 15 niezłośliwych pochodzenia nabłonkowego oraz 1 niezłośliwy pochodzenia mezenchymalnego (tab. 1)1.
Epidemiologia
Nowotwory złośliwe i niezłośliwe gruczołów ślinowych stanowią 2-6,5% wszystkich guzów regionu głowy i szyi, natomiast nowotwory złośliwe to 5% nowotworów złośliwych tej okolicy i 0,5% wszystkich nowotworów złośliwych2-5. W 2020 r. na świecie zdiagnozowano 53 583 nowe przypadki nowotworów złośliwych ślinianek, a w Polsce 361 przypadków6,7. Około 80% guzów ślinianek to nowotwory niezłośliwe, z czego 65% stanowi gruczolak wielopostaciowy, co daje 55% nowotworów niezłośliwych w dużych gruczołach ślinowych i 50% w małych gruczołach ślinowych8. Guzy ślinianki przyusznej stanowią 70% guzów ślinianek, ślinianki podżuchwowej i podjęzykowej 10% (z tego ślinianki podjęzykowej <1%), guzy małych gruczołów ślinowych to 20% przypadków. Nowotwory złośliwe małych gruczołów ślinowych stanowią 50% guzów tych gruczołów, natomiast w dużych gruczołach ślinowych to 20% ogólnej liczby guzów. Guzy ślinianki podjęzykowej w większości przypadków są nowotworami złośliwymi. W śliniance przyusznej 50-60% guzów to gruczolak wielopostaciowy, 30% – gruczolak jednopostaciowy limfatyczny (guz Warthina), a 10% – rak śluzowo-naskórkowy9.
