Pulmonologia
Pierwotna samoistna odma opłucnowa – diagnostyka i leczenie
Anna Gruszczyńska1
Krzysztof Kowalik2
lek. Ewa Frączyk3
lek. Jan Madej4
lek. Agnieszka Kowalska5
prof. dr hab. n. med. Andrzej Modrzejewski2
- Etiopatogeneza pierwotnej samoistnej odmy opłucnowej nie jest znana, a przebieg choroby jest zróżnicowany – u części pacjentów przebiega bezobjawowo, u innych może doprowadzić do niewydolności krążeniowo-oddechowej i zgonu
- U pacjentów w stanie stabilnym RTG klatki piersiowej jest najczęściej wykonywanym badaniem w celu zdiagnozowania odmy opłucnowej
- Wyróżnia się kilka metod leczenia odmy opłucnowej; wybór sposobu postępowania zależy m.in. od nasilenia objawów choroby oraz wielkości odmy
Odma opłucnowa to choroba, w przebiegu której między opłucną płucną a opłucną ścienną gromadzi się powietrze. Badanie przeprowadzone we Francji wykazało, że 85% przypadków odmy samoistnej stanowi odma opłucnowa pierwotna, a 15% wtórna1. Pierwotna samoistna odma opłucnowa jest zwykle jednostronna. Występowanie odmy po obu stronach klatki piersiowej jest bardzo rzadkie. Odmę stwierdza się u około 20 osób na 100 000. Najczęściej dotyczy młodych ludzi. Cztery razy częściej zostaje rozpoznana u mężczyzn niż u kobiet2. Pierwotna samoistna odma opłucnowa występuje u osób bez stwierdzonych schorzeń płuc, u których powietrze gromadzi się w jamie opłucnowej bez wpływu czynników zewnętrznych3. Etiopatogeneza samoistnej odmy opłucnowej nie jest jednoznacznie określona. Za główną przyczynę uważa się pękanie pęcherzyków płucnych położonych podopłucnowo. Do innych możliwych przyczyn zalicza się uwięźnięcie powietrza z powodu obwodowej niedrożności dróg oddechowych oraz porowatość opłucnej4.
Objawy
Pierwszymi objawami odmy opłucnowej są ból o charakterze opłucnowym oraz duszność. Objawy pojawiają się nagle, zazwyczaj w spoczynku. Ból najczęściej jest odczuwany po stronie wystąpienia odmy. Nasilenie objawów zależy od ilości powietrza znajdującego się w przestrzeni między opłucną płucną a opłucną ścienną5.
W trakcie badania można stwierdzić ściszenie szmeru pęcherzykowego oraz wypuk bębenkowy po stronie z odmą. Mała odma opłucnowa może nie dawać objawów w badaniu przedmiotowym. Późnym objawem odmy jest przesunięcie tchawicy w stronę przeciwną do miejsca występowania zmian. W zaawansowanym stanie mogą wystąpić tachykardia oraz niskie ciśnienie tętnicze. Objawy te wskazują na niewydolność krążeniowo-oddechową.
Diagnostyka
Pierwotna samoistna odma opłucnowa powinna być różnicowana m.in. z zatorowością płucną, zapaleniem płuc i opłucnej, zapaleniem osierdzia, zawałem mięśnia sercowego oraz z bólem mięśniowo-szkieletowym. Najczęstszym sposobem umożliwiającym odróżnienie odmy od innych jednostek chorobowych jest badanie obrazowe.
