Gastroenterologia
Pierwotne zaburzenia motoryki przełyku – algorytm postępowania
lek. Aleksandra Budnicka-Borkowicz
dr n. med. Nastazja Dagny Pilonis
- Badania diagnostyczne wykorzystywane w ustalaniu rozpoznania zaburzeń motoryki przełyku
- Charakterystyka poszczególnych typów zaburzeń motoryki przełyku ujętych w klasyfikacji Chicago
- Algorytmy postępowania w określonych typach zaburzeń motoryki przełyku
Celem niniejszej publikacji jest przedstawienie aktualnych zasad postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w pierwotnych zaburzeniach motoryki przełyku opartych na rekomendacjach towarzystw neurogastroenterologii1 oraz European Society of Gastrointestinal Endoscopy (ESGE).
Definicja, epidemiologia
Zaburzenia motoryki przełyku stanowią heterogenną grupę jednostek chorobowych będących przyczyną dysfagii definiowanej jako trudności w połykaniu i przechodzeniu pokarmów albo płynów z jamy ustnej do żołądka. Dysfagia może być odczuwana jako uczucie zalegania kęsa za mostkiem, rozpierania, gniecenia w klatce piersiowej, przeszkody w przełyku albo zatrzymywania się pokarmu w czasie przemieszczania się przez przełyk.
Ze względu na etiologię zaburzenia motoryki przełyku dzielimy na pierwotne (mające charakter idiopatyczny) i wtórne (występujące w przebiegu innych chorób). Wśród schorzeń i czynników szczególnie predysponujących do dysfunkcji czynności przełyku należą: układowe choroby tkanki łącznej, choroba refluksowa przełyku (GERD – gastroesophageal reflux disease), eozynofilowe zapalenie przełyku, cukrzyca, miastenia, stosowanie niektórych leków (opioidy oraz leki przeciwpsychotyczne o działaniu cholinolitycznym), a także przebyte zabiegi chirurgiczne w obrębie dolnej części przełyku i żołądka (fundoplikacja sposobem Nissena, zabiegi bariatryczne). U 80% pacjentów z twardziną układową w wyniku waskulopatii, postępującego włóknienia ściany przełyku i dysfunkcji włókien cholinergicznych w obrębie splotu śródmięśniowego Auerbacha dochodzi do rozwoju zaburzeń czynności przełyku pod postacią nieefektywnej motoryki, braku kurczliwości i obniżenia ciśnienia w zwieraczu dolnym. W przypadku bezpośredniego nacieku nowotworowego splotów nerwowych przełyku lub w wyniku efektu paraneoplastycznego może dojść do zaburzeń relaksacji w obrębie jego zwieracza dolnego i rozwoju tzw. achalazji rzekomej (pseudoachalazji).
Pierwotne zaburzenia motoryki przełyku występują stosunkowo rzadko. Szacuje się, że stanowią <5% wszystkich przyczyn dysfagii przełykowej w populacji ogólnej2. Warto również zaznaczyć, że w ostatnim czasie z uwagi na powszechne stosowanie wcześniej wspomnianych leków opioidowych obserwuje się wzrost częstości poopioidowych zaburzeń czynności przewodu pokarmowego, w tym również przełyku (OIED – opioid-induced esophageal dysfunction).
