Przypadek kliniczny
Przerzutowe zwapnienia w płucach w schyłkowej niewydolności nerek ze współistniejącym zespołem krótkiego jelita
lek. Ewa Gajewska1
dr n. med. Zbigniew Kuzyszyn1
lek. Alina Warmuzińska2
dr n. med. Sławomir Tubek3,4
- Opis przypadku pacjentki, u której doszło do zgonu prawdopodobnie z powodu nasilonej szczawianicy (oksalozy) wtórnej systemowej
- badania obrazowe i laboratoryjne wykorzystane w diagnostyce – zmiany w wynikach obserwowane w przebiegu choroby
- wpływ narastającego zaburzenia funkcji nerek i resekcji jelita cienkiego na rozwój zmian prowadzących do pogarszania się stanu pacjentki
Zwapnienia w tkance płucnej w schyłkowej niewydolności nerek w badaniach autopsyjnych nie są rzadkością – stwierdza się je w 60-80% przypadków1,2. Przyżyciowo rozpoznawane są rzadziej, najczęściej przygodnie przy wykonywaniu badań obrazowych klatki piersiowej2. Badaniem z wyboru wykazującym zwapnienia w płucach jest tomografia komputerowa (TK), która nie jest przeprowadzana rutynowo u pacjentów dializowanych, a zwykłe zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej, znacznie częściej wykonywane, ma czułość w ich wykrywaniu na poziomie około 10%2,3.
Mówiąc o takich zwapnieniach, solach wapnia, mamy zwykle na myśli fosforany wapnia – następowe zjawisko do wtórnej nadczynności przytarczyc w przebiegu schyłkowej niewydolności nerek i zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej. Należy pamiętać, że schyłkowa niewydolność nerek skutkuje także zaburzeniami metabolizmu szczawianów i odkładaniem się, niezależnie od fosforanów, również złogów szczawianu wapnia w tkankach miękkich.
Szczawianica (Ox – oksaloza) wtórna (OxW) u pacjentów dializowanych jest problemem znanym od dawna, ale nie była często raportowana jako oddzielny, istotny problem kliniczny – poza sytuacjami nadmiernej substytucji witaminy C i niedoboru witaminy B64-7.
Odkładanie się szczawianów wapnia w tkance płucnej może prowadzić do niewydolności oddechowej8, a ponieważ dotyczy też innych narządów – serca, wątroby, trzustki, tętnic, nerwów obwodowych, skóry, szpiku7-18 – do niewydolności wielonarządowej.
Nie znaleźliśmy opisu przypadku wystąpienia problemu zespołu krótkiego jelita u pacjenta długotrwale dializowanego, w którym oceniano by metabolizm szczawianów. Opisywane przypadki dotyczyły zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej19,20. Zestawiając dane z piśmiennictwa, nałożenie się zespołu krótkiego jelita na schyłkową niewydolność nerek i przewlekłe dializy znacznie nasila zaburzenia metabolizmu szczawianów16-18.
Oksaloza jest zaburzeniem metabolicznym opisanym pierwszy raz w 1925 roku przez Lepoutre’a14-15. Mimo że jest znana od praktycznie 100 lat, została w jakimś sensie zapomniana w aktualnych podręcznikach z zakresu chorób wewnętrznych, choć w dzisiejszych czasach jej postać wtórna jest stosunkowo częsta w dobie przewlekłych dializ, nieswoistych zapaleń jelit i zabiegów bariatrycznych.
