Urologia

Leczenie niepowikłanego zakażenia układu moczowego
Co zmieniło się w ostatniej dekadzie?

dr n. med. Anna Adamska-Wełnicka

Klinika Nefrologii, Chorób Wewnętrznych i Medycyny Rodzinnej, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie

Adres do korespondencji:

dr n. med. Anna Adamska-Wełnicka

Klinika Nefrologii, Chorób Wewnętrznych i Medycyny Rodzinnej CMKP

Szpital Bielański SPZOZ

ul. Cegłowska 80, 01-809 Warszawa

e-mail: anna.adamska-welnicka@cmkp.edu.pl

  • Istnieją różne systemy klasyfikacji zakażeń układu moczowego (ZUM), najpopularniejszy zakłada podział na niepowikłane i powikłane
  • Niepowikłane ZUM dotyczą kobiet, które nie są w ciąży, nie stwierdzono u nich nieprawidłowości anatomicznych i czynnościowych układu moczowego, a także chorób współistniejących. Mogą być sporadyczne lub nawrotowe (3 epizody na rok bądź 2 w ciągu pół roku)
  • W leczeniu niepowikłanych ZUM stosuje się antybiotykoterapię wspomaganą niekiedy leczeniem objawowym, a czasem strategię watchful waiting
  • Rosnącym problemem jest antybiotykooporność bakterii. Ważnym zagadnieniem pozostaje profilaktyka nawrotowych ZUM  

Zakażenie układu moczowego (ZUM), czyli wywołująca objawy kliniczne obecność patogenów w drogach moczowych, to niezmiennie jeden z najczęstszych problemów w praktyce lekarskiej. O jego rozpowszechnieniu świadczy fakt, że niemal połowa kobiet doświadczy przynajmniej jednego epizodu zapalenia pęcherza moczowego w ciągu życia. Istnieją różne systemy klasyfikacji zakażeń układu moczowego, opierające się m.in. na płci, lokalizacji procesu zapalnego, charakterze objawów czy obecności dodatkowych obciążeń. Pozorna prostota podziału zakażeń układu moczowego na niepowikłane i powikłane z powodu tych licznych modyfikacji niejednokrotnie nastręcza nam jednak wielu trudności. A jak wiemy, rozpoznanie konkretnego rodzaju ZUM pociąga za sobą konieczność wyboru odpowiedniego schematu antybiotykoterapii (rodzaj antybiotyku, długość leczenia). Ciągle zmieniają się także dane epidemiologiczne dotyczące najczęstszych czynników etiologicznych ZUM, szczególnie rozpowszechnienia szczepów wielolekoopornych. Nakazuje to śledzenie najnowszych trendów w doborze antybiotyków. Z całą pewnością temat zakażeń układu moczowego jest więc wart odświeżenia i omówienia pewnych niuansów, które powstały w ostatnich latach.

Definicja

European Association of Urology (EAU) w dokumencie dotyczącym zakażeń w obrębie dróg moczowych z 2023 r. definiuje niepowikłane zakażenie układu moczowego jako ostre, sporadyczne lub nawracające zakażenie dolnych (niepowikłane zapalenie pęcherza moczowego) i/lub górnych (niepowikłane ostre bakteryjne cewkowo-śródmiąższowe zapalenie nerek, dawniej: odmiedniczkowe zapalenie nerek) dróg moczowych, rozwijające się u kobiet niebędących w ciąży, bez istotnych nieprawidłowości anatomicznych i czynnościowych w obrębie układu moczowego oraz bez chorób współistniejących1. Niepowikłane zakażenia układu moczowego odróżnia od powikłanych ZUM niski potencjał przejścia w postać uogólnionego zakażenia, tj. urosepsy. W tym kontekście ZUM u mężczyzny z założenia jest postrzegany jako powikłany, podobnie zresztą jak ZUM np. u pacjentów z założonym cewnikiem do dróg moczowych. Niepowikłany ZUM może być sporadyczny lub nawracający. Nawrotowość jest definiowana jako co najmniej 3 epizody na rok lub minimum 2 epizody ZUM w czasie ostatnich 6 miesięcy1.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Nowe spojrzenie na definicję niepowikłanego ZUM

W ostatnim czasie zaproponowano również definiowanie zakażeń układu moczowego jako niepowikłane lub powikłane stricte na podstawie objawów klinicznych. Zaproponowano, aby jako niepowikłane [...]

Czynniki etiologiczne ZUM

Najczęstszym drobnoustrojem powodującym zakażenia układu moczowego pozostaje niezmiennie Escherichia coli. Inne częste patogeny powodujące ZUM to bakterie z rodziny Enterobacteriaceae oraz gronkowce. [...]

Diagnostyka

Zapalenie pęcherza moczowego można z dużym prawdopodobieństwem rozpoznać na podstawie danych z wywiadu lekarskiego (siła zaleceń EAU: silne). Obejmuje on objawy ze strony [...]

Leczenie

Leczenie prostego niepowikłanego zakażenia układu moczowego polega na wdrożeniu antybiotykoterapii oraz leczeniu objawowym (leki spazmolityczne i przeciwbólowe). Korzyści wynikające ze stosowania antybiotyków [...]

Kontrola po leczeniu

Po zakończonym leczeniu z powodu niepowikłanego zapalenia pęcherza moczowego u pacjentki bez objawów rutynowa ocena moczu czy posiewy moczu nie są wskazane. Badania [...]

Niepowikłane nawracające zakażenia układu moczowego

Nawracające ZUM są powszechnym problemem i mogą dotyczyć zarówno niepowikłanych, jak i powikłanych infekcji dróg moczowych. Czynniki ryzyka nawrotowości ZUM przedstawiono w tabeli 5.<<<|Tabela [...]

Profilaktyka ZUM

Zapobieganie nawrotom ZUM polega na pogłębieniu wywiadu dotyczącego czynników ryzyka, edukowaniu pacjentek w zakresie możliwości ich unikania i ewentualnie na stosowaniu profilaktyki farmakologicznej, [...]

Podsumowanie

Zakażenia układu moczowego to zagadnienie niezmiennie pozostające na czasie. Skrupulatne wdrażanie międzynarodowych wytycznych z uwzględnianiem lokalnych danych epidemiologicznych ma zapobiegać narastającej antybiotykooporności [...]

Do góry