Onkologia

Zespoły paraneoplastyczne występujące w przebiegu raka płuca

dr n. med. Anna Zadrożna-Nowak

Oddział Onkologii Klinicznej, Szpital Zakonu Bonifratrów św. Jana Bożego w Łodzi

Adres do korespondencji:

dr n. med. Anna Zadrożna-Nowak

Oddział Onkologii Klinicznej,

Szpital Zakonu Bonifratrów św. Jana Bożego w Łodzi

ul. Kosynierów Gdyńskich 61, 93-357 Łódź

  • Korelacja występowania objawów zespołów paraneoplastycznych z rozwojem choroby nowotworowej
  • Charakterystyka endokrynologicznych, neurologicznych i dermatologicznych zespołów paranowotworowych:
    • typowe objawy i wyniki badań diagnostycznych
    • wpływ terapii choroby nowotworowej na przebieg zespołów paranowotworowych i inne metody ich leczenia

Rak płuca jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym, a także najczęstszą przyczyną zgonu z powodu nowotworów złośliwych w naszym kraju. Stanowi również jedną z chorób onkologicznych, w przebiegu których istotnie często są obserwowane zespoły paraneoplastyczne, czyli zespoły objawów klinicznych niebędących bezpośrednim następstwem naciekania guza pierwotnego lub przerzutów. Z uwagi na zróżnicowane mechanizmy powstawania, oparte głównie na sekrecji mediatorów przez komórki nowotworowe oraz produkcji przeciwciał przeciwko antygenom obecnym zarówno na komórkach nowotworowych, jak i komórkach zdrowych, zakres wyróżnianych zespołów paraneoplastycznych jest szeroki. Do najczęściej występujących w przebiegu raka płuca należą zespoły endokrynologiczne. Ponadto obserwuje się rzadkie neurologiczne zespoły paranowotworowe, zwłaszcza w raku płuca drobnokomórkowym. Rakowi płuca towarzyszą również zespoły dermatologiczne, hematologiczne, okulistyczne i paranowotworowa glomerulopatia. W niniejszym artykule przedstawiono ogólne informacje na temat zespołów paraneoplastycznych obecnych w przebiegu omawianego nowotworu złośliwego.

Wstęp

Rak płuca jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym i pierwszą przyczyną zgonu z powodu nowotworów złośliwych w Polsce. W 2020 r. odnotowano 29 509 zachorowań oraz 27 444 zgony z powodu raka płuca w naszym kraju. Mężczyzn dotyczyło 13 767 zachorowań i 12 846 zgonów, zaś kobiet odpowiednio 8205 i 71651. Ok. 15% chorych przeżywa 5 lat. Zachorowalność i umieralność na raka płuca zmniejszają się u mężczyzn, zaś u kobiet wykazują tendencję wzrostową, co ma związek z rosnącym odsetkiem kobiet palących tytoń2. Palenie tytoniu czynne lub bierne jest przyczyną 85-90% zachorowań na raka płuca3. Do pozostałych przyczyn należą narażenie na chemiczne i fizyczne czynniki środowiskowe (np. azbest, radon, smog) oraz czynniki genetyczne2.

Do najczęściej rozpoznawanych raków płuca należą raki niedrobnokomórkowe (NSCLC – non-small cell lung cancer), w tym dominujące raki gruczołowe i raki płaskonabłonkowe (ok. 20%). Raki płuca drobnokomórkowe (SCLC – small cel lung cancer) stanowią ok. 14% pierwotnych nowotworów złośliwych płuca4. Wymienione typy histologiczne wiążą się z częstym występowaniem zespołów paraneoplastycznych.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Zespół paraneoplastyczny

Zespół paraneoplastyczny stanowi zespół objawów klinicznych niebędących bezpośrednim następstwem naciekania guza pierwotnego lub przerzutów. Dwa spośród mechanizmów powstawania zespołów paranowotworowych mają [...]

Endokrynologiczne zespoły paranowotworowe

Wazopresyna (hormon antydiuretyczny, ADH – antidiuretic hormone), fizjologicznie wytwarzana przez podwzgórze, w ostatecznej postaci uwalniana z tylnego płata przysadki, jest hormonem oligopeptydowym nasilającym [...]

Neurologiczne zespoły paranowotworowe

Ektopowe wydzielanie hormonów, cytokin, peptydów przez komórki nowotworowe stanowi jeden z głównych mechanizmów powstawania zespołów paraneoplastycznych, szczególnie zespołów endokrynologicznych. Kolejny opisywany w piśmiennictwie [...]

Dermatologiczne zespoły paranowotworowe

Dermatologiczne zespoły paranowotworowe stanowią kolejną, po opisanych wyżej zespołach neurologicznych, grupę jednostek chorobowych o podłożu autoimmunologicznym. Zmiany skórne, tj. wysypki, owrzodzenia, pęcherze, [...]

Płucna osteoartropatia przerostowa jako przykład reumatologicznego zespołu paranowotworowego

Osteoartropatia przerostowa (HOA – hypertrophic osteoarthropathy) cechuje się nadmierną proliferacją tkanek skórnej i kostnej w dystalnych częściach kończyn. Patomechanizm ten prowadzi do powstania [...]

Pozostałe zespoły paranowotworowe

Opisane wyżej zespoły paranowotworowe cechują się zazwyczaj specyficznym obrazem klinicznym. Warto jednak pamiętać o mało charakterystycznych zespołach, dość często obecnych w przebiegu raka [...]

Podsumowanie

Rak płuca, głównie typ drobnokomórkowy, należy do grupy nowotworów złośliwych, w przebiegu których szczególnie często obserwuje się objawy zespołów paraneoplastycznych. Patogeneza większości [...]
Do góry