Epidemia HIV/AIDS zarówno w Polsce, jak i na całym świecie jest jednym z priorytetowych zagadnień zdrowia publicznego. Świat zatrzymał i odwrócił rozprzestrzenianie się zakażenia HIV. Nowe infekcje HIV i zgony związane z AIDS dramatycznie spadły w porównaniu ze szczytem epidemii. Trzydzieści lat temu, gdy ktoś nabył HIV, przeciętnie nie żył dłużej niż 12 lat. Dzisiaj młody człowiek żyjący z HIV może się spodziewać normalnego życia z dostępem do ciągłego, nieprzerwanego leczenia tego zakażenia.

Etiologia i patogeneza

Zakażenie HIV/choroba HIV wywoływane są przez ludzki wirus upośledzenia odporności (human immunodeficiency virus) należący do rodziny Retroviridae i rodzaju Lentivirinae. Wyróżniono dwa typy wirusa – HIV1 oraz HIV2. Odwrotna transkrypcja wirusowego RNA na dwuniciowy DNA oraz integracja wirusowego materiału genetycznego z genomem gospodarza jest cechą wyróżniającą retrowirusy. Aktualnie zakażenie HIV ma charakter choroby przewlekłej, poddającej się leczeniu. Dzięki leczeniu antyretrowirusowemu (ARV – antiretroviral) oraz wciąż udoskonalanym lekom ARV osoby HIV(+) mogą prowadzić dotychczasowe życie bez żadnych ograniczeń (normalnie funkcjonować – pracować, zakładać rodziny). Leczenie antyretrowirusowe jest jednym z kluczowych elementów ograniczenia epidemii HIV. Również stosowanie leków ARV u osób zdrowych w profilaktyce przed- i poekspozycyjnej z wysoką skutecznością ogranicza zakażenia w populacjach kluczowych, np. obciążonych podwyższonym ryzykiem zakażenia.

Na całym świecie funkcjonują programy mające na celu poprawę w zakresie opieki nad pacjentami HIV(+). W 2013 roku została wprowadzona przez program United Nations w sprawie HIV/AIDS koncepcja 90-90-90 – zestaw celów do osiągnięcia do 2020 roku, czyli: 90% wszystkich zakażeń zostanie rozpoznanych, 90% rozpoznanych zakażeń będzie miało wdrożone leczenie ARV i 90% osób leczonych osiągnie supresję wirusologiczną. Do 2030 roku odsetki te powinny podwyższyć się do 95%, a ponadto dołączono czwarty cel: 95% osób leczonych będzie miało zadowalającą jakość życia.

Replikacja i ewolucja HIV1 prowadzą do ciągłych zmian w zakresie wzajemnych powiązań między patogenem a gospodarzem. HIV1 poprzez wielokierunkowe oddziaływanie na różne elementy odpowiedzi immunologicznej skutkuje stanem skrajnej immunosupresji, c...