Temat numeru

Diagnostyka MZJG okiem endoskopisty i patomorfologa – o czym nie zapomnieć?

prof. dr hab. n. med. Wojciech Marlicz1

prof. dr hab. n. med. Andrzej Mróz2,3

1Katedra i Klinika Gastroenterologii, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

2Zakład Patomorfologii i Klinika Gastroenterologii, Hepatologii i Onkologii Klinicznej, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie

3Zakład Patologii Nowotworów, Narodowy Instytut Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie

Adres do korespondencji:

prof. dr hab. n. med. Wojciech Marlicz

Katedra i Klinika Gastroenterologii,

Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

ul. Unii Lubelskiej 1, 71-252 Szczecin

  • Omówienie aktualnych wytycznych dotyczących diagnostyki i leczenia mikroskopowego zapalenia jelita grubego, z uwzględnieniem różnicowania z zespołem jelita drażliwego oraz chorobą trzewną
    • zasady pobierania wycinków
    • cechy histopatologiczne wskazujące na rozpoznanie MZJG
    • obowiązujący schemat leczenia  

Mikroskopowe zapalenie jelita grubego (MZJG) to przewlekła, niezakaźna choroba zapalna jelit, charaktery­zująca się długotrwałą wodnistą biegunką bez krwawienia. Diagnostyka MZJG jest trudna ze względu na objawy przypominające zespół jelita drażliwego (ZJD) z prawidłowym obrazem błony śluzowej okrężnicy podczas kolonoskopii. Istnieją dwa główne typy MZJG: limfocytowe zapalenie jelita grubego i kolagenowe zapalenie jelita grubego, a także postać niepełna, z towarzyszącymi objawami klinicznymi, w której podstawowe kryteria histopatologiczne MZJG nie są spełnione.

Epidemiologia, czynniki ryzyka i diagnostyka różnicowa

Mikroskopowe zapalenie jelita grubego częściej występuje u kobiet, zwłaszcza po 60 r.ż. Czynniki ryzyka obejmują palenie papierosów oraz przyjmowanie leków z grupy inhibitorów pompy protonowej (PPI – proton pump inhibitor), niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) i selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI – selective serotonin reuptake inhibitor). Roczna zapadalność na MZJG wynosi około 11,4/100 000 osób, a chorobowość szacuje się na 119 przypadków na 100 000 osób. Diagnostyka różnicowa MZJG obejmuje wykluczenie innych przyczyn przewlekłej biegunki, takich jak infekcje, choroby pasożytnicze, celiakia oraz inne formy nieswoistych chorób zapalnych jelit. Ważne jest również różnicowanie z zespołem jelita drażliwego, który charakteryzuje się podobnymi objawami i znacznym obniżeniem jakości życia, ale różni etiologią i leczeniem. U pacjentów z rozpoznanym MZJG należy przeprowadzić diagnostykę w kierunku choroby trzewnej, gdyż występuje ona znacznie częściej w porównaniu z populacją bez tej choroby. W tabeli 1 zestawiono podstawowe wiadomości dotyczące diagnostyki różnicowej ZJD i MZJG.  

Diagnostyka endoskopowa i histopatologiczna

Podczas kolonoskopii jelito grube u większości pacjentów z MZJG wygląda prawidłowo, bez zatartego rysunku naczyniowego, pseudopolipów czy przetok, co utrudnia diagnostykę. Zaleca się pobranie co najmniej 4 wycinków z całego jelita grubego, z naciskiem na prawą i lewą stronę. Badania wykazały, że pobranie 2 wycinków z wstępującej i zstępującej części jelita grubego, optymalnie do 2 osobnych pojemników, pozwala na wykrycie MZJG z wysoką czułością. W tabeli 2 zestawiono zmiany błony śluzowej w MZJG obserwowane podczas kolonoskopii. Należy jednak zaznaczyć, że u zdecydowanej większości pacjentów (>80%) obraz endoskopowy jest prawidłowy.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Mikroskopowe zapalenie jelita grubego – rozpoznanie histopatologiczne

Diagnoza histopatologiczna stanowi podstawę rozpoznania mikroskopowego zapalenia jelita grubego. Dokonuje się jej na podstawie wycinków tkankowych pobranych w trakcie badania endoskopowego dolnego [...]

Leczenie MZJG

Leczenie MZJG obejmuje przede wszystkim stosowanie budezonidu, który jest lekiem z wyboru i o udokumentowanej wysokiej skuteczności (ponad 80%). Należy wybrać budezonid o zmodyfikowanym uwalnianiu, [...]

Podsumowanie

Mikroskopowe zapalenie jelita grubego jest chorobą, której diagnostyka wymaga współpracy między endoskopistami a patomorfologami. Najważniejsze jest wykluczenie innych przyczyn przewlekłej biegunki oraz [...]
Do góry