Medycyna ratunkowa
Postępowanie w ostrym bólu w sytuacjach nagłych
dr n. med. Tomasz Składzień
lek. Piotr Bielański
- Strategia multimodalnej analgezji – na czym polega i jak ją prowadzić
- stosowane leki opioidowe i nieopioidowe oraz ich dawkowanie
- grupy pacjentów, na które trzeba zwrócić specjalną uwagę
- Postępowanie w sytuacjach szczególnych, takich jak ból głowy, w obrębie klatki piersiowej, brzucha i pleców
Ból jest jednym z najczęstszych powodów, dla których pacjenci zgłaszają się na szpitalne oddziały ratunkowe (SOR). Jest to bardzo czuły objaw, który wymaga szerokiej diagnostyki różnicowej i indywidualnego podejścia do pacjenta. Lekarze medycyny ratunkowej powinni być świadomi możliwości leczenia bólu poprzez stosowanie leków zarówno opioidowych, jak i nieopioidowych. W ciągu ostatnich 20 lat kampanie prowadzone głównie przez branżę farmaceutyczną zachęcały lekarzy do uznania bólu za „piąty znak życiowy”, a co za tym idzie – do agresywnego leczenia go różnymi opioidami. Te inicjatywy przyczyniły się do zwiększonego zużycia opioidów jako terapii pierwszego rzutu bólu ostrego1. Uważa się, że należy zwiększyć wiedzę lekarzy ratunkowych w zakresie nieopioidowych leków przeciwbólowych, takich jak paracetamol, metamizol lub niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), by przeciwdziałać epidemii uzależnienia od opioidów2,3.
W przypadku bólu ostrego podawanie leków nieopioidowych i koanalgetyków powinno rozpoczynać leczenie, jeśli ból oceniany przez pacjenta w skali numerycznej (NRS – Numeric Rating Scale) nie przekracza 4.
Stosowanie multimodalnej analgezji bez wykorzystania opioidów jest podstawową koncepcją i zasadą przewodnią w leczeniu bólu ostrego. Może ona obejmować strategie niefarmakologiczne, techniki znieczulenia miejscowego i regionalnego, nieopioidowe leki przeciwbólowe mające na celu poprawę działania przeciwbólowego, zmniejszenie działań niepożądanych i zminimalizowanie uzależnienia od opioidów.
W strategii multimodalnej należy w pierwszej kolejności zastosować nieopioidowe leki przeciwbólowe, a następnie dodawać dalsze leki z innych grup u pacjentów z umiarkowanym i silnym bólem. Należy porównać potencjalne korzyści ze stosowania leku przeciwbólowego z możliwymi działaniami niepożądanymi i powikłaniami, dostosować je do konkretnego pacjenta i oczekiwanego stopnia bólu.
Opcje farmakoterapii nieopioidowej
Paracetamol
Paracetamol jest podawany jako lek pierwszego wyboru w ramach analgezji multimodalnej u wszystkich pacjentów z ostrym bólem i bez przeciwwskazań do jego stosowania. Dożylna podaż paracetamolu jest przeciwwskazana u pacjentów z ciężką niewydolności...
