Psychiatria
Zespół przewlekłego zmęczenia
Jak rozpoznać i kiedy kierować pacjenta do lekarza psychiatry?
mgr Kaja Staszewska1
mgr Edyta Klimczak1
prof. dr hab. n. med. Marta Wiszniewska2
- Prezentacja danych naukowych dotyczących diagnostyki i leczenia zespołu przewlekłego zmęczenia (CFS) oraz jego wpływu na pracę zawodową
- jak definiować CFS i jakie jest jego podłoże
- metody wykorzystywane do rozpoznania CFS (kryteria i skale, badania laboratoryjne)
- sposoby terapii CFS i ich skuteczność
Zespół przewlekłego zmęczenia (CFS – chronic fatigue syndrome) jest złożonym problemem, który pomimo znanych objawów i wpływu na funkcjonowanie człowieka nadal stanowi wyzwanie dla lekarzy oraz przedmiot sporów i dyskusji. Wciąż niejasna pozostaje etiologia choroby, co skutkuje brakiem skutecznego leczenia przyczynowego. Zaleca się, aby rozpoznawać CFS, gdy nadmierne zmęczenie utrzymuje się przynajmniej przez 6 miesięcy i towarzyszą mu przynajmniej cztery z następujących objawów: zaburzenia snu, ból gardła, przedłużone zmęczenie po wysiłku fizycznym, bóle stawów, zaburzenia koncentracji lub pamięci, powiększone węzły chłonne, bóle mięśniowe, ból głowy o charakterze innym niż przed chorobą1. Przed ustaleniem rozpoznania należy wykluczyć inne schorzenia, w przebiegu których mogą występować powyższe objawy, takie jak depresja, niedokrwistość, choroby serca, nerek czy niedoczynność tarczycy2. Leczenie zespołu przewlekłego zmęczenia jest złożone i powinno być dostosowane w sposób indywidualny do każdego pacjenta. Jeśli pojawiają się objawy depresyjne i ból, można zastosować leki z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI – selective serotonin reuptake inhibitor) oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ)3. W badaniach wskazuje się również na wysoką skuteczność terapii poznawczo-behawioralnej oraz metody stopniowej terapii ruchowej (GET – graded exercise therapy)3.
Zespół przewlekłego zmęczenia i jego konsekwencje stanowią zagrożenie dla funkcjonowania człowieka zarówno w obszarze zawodowym, jak i pozazawodowym. Spadek motywacji, problemy w obszarze funkcji poznawczych i wykonawczych oraz objawy psychosomatyczne mogą się przełożyć na zwiększone ryzyko popełniania błędów w pracy. Jest to szczególnie niebezpieczne w zawodach, w których wymaga się pełnej sprawności psychofizycznej czy odpowiada się za zdrowie i życie innych ludzi. W związku z tym wypracowanie kompleksowego postępowania skierowanego do osób z zespołem przewlekłego zmęczenia może zminimalizować ryzyko pojawienia się jego niekorzystnych skutków.
Metody przeglądu
Przeglądu piśmiennictwa dokonano z użyciem internetowej bibliograficznej bazy danych PubMed z zastosowaniem następujących słów kluczowych: zespół przewlekłego zmęczenia (chronic fatigue syndrome), zespół przewlekłego zmęczenia: etiologia, diagnoza...
