Temat numeru
Wirusowe zapalenie wątroby typu B i C – czy to nadal problem?
prof. dr hab. n. med. Anna Piekarska
- Cechy wirusów zapalenia wątroby typu B i C (HBV i HCV) determinują zarówno przebieg zakażeń, jak i sposób oraz skuteczność leczenia
- W przypadku HBV głównym problemem jest integracja wirusa z materiałem genetycznym gospodarza, która uniemożliwia całkowite wyleczenie. Stale rosnąca grupa chorych z utajonym zakażeniem HBV wymaga profilaktyki reaktywacji w trakcie immunoterapii
- Zakażenie HCV jest całkowicie wyleczalne, konieczne są jednak systemowe działania w obszarze badań przesiewowych w celu identyfikacji chorych i ich wyleczenia, zanim infekcja doprowadzi do nieodwracalnej patologii wątroby
Wirusy zapalenia wątroby typu B (HBV – hepatitis B virus) i typu C (HCV – hepatitis C virus) prawdopodobnie towarzyszą ludzkości od tysięcy lat, jednak prawdziwe epidemie wywołanych przez nie zakażeń nastąpiły dopiero w drugiej połowie XX wieku wraz z rozwojem technik medycznych i masowym stosowaniem w medycynie zabiegów z przerwaniem ciągłości tkanek. Bo choć to niejedyna droga transmisji tych zakażeń (droga seksualna oraz wertykalna także są możliwe), to jednak należy uznać ją za dominującą, szczególnie w krajach rozwiniętych. Pomimo wielowiekowej historii oba wirusy zostały odkryte stosunkowo niedawno: HBV w latach 60., a HCV w latach 80. XX wieku. O ile w zakresie diagnostyki i leczenia tychże zakażeń odnieśliśmy liczne sukcesy, o tyle droga do eliminacji tych wirusów z patologii człowieka wydaje się wciąż daleka.
Podstawowe cechy HBV i HCV determinujące przebieg zakażenia i skuteczność leczenia
Wirus zapalenia wątroby typu B jest wirusem DNA, co determinuje jego odporność na warunki środowiska zewnętrznego, m.in. na wysokie temperatury i wysychanie. Cecha ta powoduje, że wirus nie tylko może przetrwać wiele dni poza organizmem człowieka, utrzymując zdolność do zakażania i wywoływania choroby, lecz także wymaga szczególnych metod dezynfekcji sprzętu medycznego.
Kolejną cechą HBV jest zdolność do integracji z materiałem genetycznym hepatocytów, w których replikuje. Ta cecha powoduje, że wirus, który dostał się do komórek wątroby, pozostaje w nich do końca życia gospodarza, a mikroreplikacja i kowalencyjna cząsteczka DNA wirusowego (cccDNA – covalently closed circular DNA) nie pozwala na całkowite wyleczenie zarówno siłami natury, jak i środkami farmakologicznymi. Dodatkowo pod wpływem wielu leków biologicznych można obserwować tzw. reaktywację zakażenia HBV u osób, u których stwierdzono funkcjonalne wyleczenie zakażenia. Te cechy HBV powodują, że osoby zakażone w przeszłości mogą mierzyć się ze skutkami tej choroby w obliczu leczenia immunosupresyjnego i konieczne jest u nich profilaktyczne postępowanie przeciwwirusowe z wykorzystaniem leków związanych z ryzykiem reaktywacji HBV.
