Wpływ zaburzeń psychicznych na obraz kliniczny choroby tętnic obwodowych
dr n. med. Marta Kutniewska-Kubik1
dr n. med. Marcin Kubik2
Adres do korespondencji:
dr n. med. Marta Kutniewska-Kubik
Staropolska Akademia Nauk Stosowanych w Kielcach
ul. Majora Jana Piwnika „Ponurego” 49, 25-666 Kielce
- Analiza nowych wytycznych postępowania w chorobie tętnic obwodowych (PAD) zaproponowanych przez American Heart Association na podstawie dostępnej literatury medycznej
- modyfikowalne i niemodyfikowalne czynniki ryzyka rozwoju PAD
- wpływ choroby na stan psychiczny pacjenta, a w konsekwencji na jego podejście do terapii i zaleceń lekarskich
- możliwości realizowania koordynowanej, wielodyscyplinarnej opieki nad pacjentami z PAD
Choroba tętnic obwodowych
Choroba tętnic obwodowych (PAD – peripheral arterial disease) to stan, w którym dochodzi do zaburzeń przepływu w obrębie obwodowych tętnic organizmu skutkują-
cych niedokrwieniem zaopatrywanych przez nie tkanek. Typowo PAD dotyczy aorty brzusznej, tętnic biodrowych, tętnic kończyn dolnych, rzadziej natomiast tętnic kończyn górnych. Za najbardziej rozpoznawalną przyczynę PAD uznaje się miażdżycę. Prowadzi ona nieuchronnie do częściowej lub całkowitej okluzji tętnic poprzez wypełnienie jej światła złogami cholesterolowo-wapniowymi – tzw. blaszkami miażdżycowymi. Z uwagi na rosnącą liczbę osób cierpiących z powodu PAD choroba staje się coraz większym światowym problemem, wpisując się równocześnie we wzrastający trend występowania całej grupy chorób sercowo-naczyniowych1.
Przebieg i obraz kliniczny choroby tętnic obwodowych
Przebieg kliniczny PAD różni się w zależności od umiejscowienia zmian w tętnicach oraz stopnia ich okluzji (całkowitej lub częściowej), co w dużym uproszczeniu stanowi wypadkową przynajmniej czterech zmiennych:
- części obwodowego łożyska naczyniowego dotkniętego chorobą (np. tętnice kończyny dolnej)
- umiejscowienia zmian naczyniowych w obrębie danego łożyska naczyniowego (np. tętnica podkolanowa)
- istotności i rozległości zmian (np. zmiany przyścienne na długości całej tętnicy piszczelowej przedniej bez istotnego upośledzenia przepływu)
- wrażliwości tkanek na niedokrwienie uwarunkowane m.in. czasem trwania choroby i nasileniem progresji zmian naczyniowych, a tym samym możliwości organizmu do wykształcenia krążenia obocznego.
Te zmienne sprawiają, że obraz kliniczny w populacji dotkniętej PAD może się istotnie różnić pomiędzy poszczególnymi osobami2.
U osób z przyściennymi zmianami miażdżycowymi choroba może się rozwijać całkowicie asymptomatycznie, z kolei w jej symptomatycznym przebiegu można zaobserwować gamę objawów klinicznych – od zmian troficznych skóry przez trudno gojące się owrzodzenia kończyn, chromanie przestankowe jako wyraz niedokrwienia wysiłkowego kończyn po spoczynkowe dolegliwości bólowe kończyn jako skutek krytycznego ich niedokrwienia. To ostatnie zaburzenie może przebiegać w formie ostrej – przy gwałtownej okluzji światła naczynia, lub przewlekłej – przy narastającej w czasie okluzji naczynia2.
Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:
Czynniki ryzyka choroby tętnic obwodowych i jej powikłań
Typowy pacjent podwyższonego ryzyka występowania PAD to osoba ≥65 lat lub w wieku 50-64 lat z jednym czynnikiem ryzyka miażdżycy (tj. nadciśnienie tętnicze, [...]
Rokowanie w chorobie tętnic obwodowych
Pięcioletnia śmiertelność w PAD, biorąc pod uwagę okres obserwacji, kształtuje się na poziomie 82,4 zgonu na 1000 pacjentolat10. W przypadku występowania chorób współistniejących [...]
Postępowanie w chorobie tętnic obwodowych
Dotychczasowe zalecenia dotyczące postępowania z PAD opierały się na: 1) redukcji ryzyka postępu choroby poprzez farmakologiczną kontrolę czynników ryzyka miażdżycy i kontrolę chorób [...]
Nowe trendy w postępowaniu z pacjentami z chorobą tętnic obwodowych
Chorobę tętnic obwodowych należy uznawać za schorzenie przewlekłe, systemowe, progresywne, wymagające interdyscyplinarnego podejścia do leczenia, które opiera się na profilaktyce, redukcji [...]
Opieka zintegrowana w chorobie tętnic obwodowych
Kluczowym elementem w najnowszych zaleceniach dotyczących postępowania w PAD stało się podkreślenie konieczności zintegrowanego zarządzania chorobą przewlekłą. Zwrócono uwagę na brak dostępnych standardów [...]
Przekonania na temat choroby tętnic obwodowych
Sposób postrzegania i budowania przekonań dotyczących choroby naczyniowej zaczyna się już w momencie rozpoznania schorzenia podstawowego. Stanowi ono dynamiczny proces nadawania znaczenia samej [...]
Depresja, przewlekły stres i uzależnienie od opioidów w chorobie tętnic obwodowych
Dane przytaczane przez AHA wskazują na niepokojący trend wzrastającej liczby chorych dotkniętych chorobą tętnic obwodowych w populacji osób
Funkcjonowanie poznawcze w chorobie tętnic obwodowych
Autorzy wytycznych wskazali, że stopień upośledzenia poznawczego jest bezpośrednio proporcjonalny do ryzyka przyszłych MACE i dużych niekorzystnych zdarzeń w zakresie kończyn dolnych, niezależnie [...]
Stres
Stres rozumiany z perspektywy procesu przewlekłego, jak i wynikający z nagłych traumatycznych wydarzeń może w konsekwencji prowadzić do choroby naczyń w przebiegu pobudzenia układu autonomicznego. Autorzy [...]
Zaburzenia snu i zmęczenie w chorobie tętnic obwodowych
Doświadczenie przewlekłego bólu spoczynkowego w CLI może dodatkowo zakłócać sen, co zwiększa ryzyko sercowo-naczyniowe, a dodatkowo wiąże się z zaburzeniami funkcji motorycznych. Zmęczenie wywołane [...]
Model psychologicznych uwarunkowań rozwoju miażdżycy i choroby tętnic obwodowych
Analizując mechanizmy powstania choroby tętnic obwodowych, określono, że model stresu sprzyjający miażdżycy najlepiej wyjaśnia psychologiczne uwarunkowania rozwoju PAD. Model jest oparty [...]
Farmakoterapia przeciwdepresyjna w chorobie tętnic obwodowych
W warunkach polskich najczęściej pierwszą i nierzadko jedyną formą pomocy kierowanej do pacjentów z zaburzeniami afektywnymi i chorobami przewlekłymi, w tym układu sercowo-naczyniowego, jest farmakoterapia. Dane [...]
Farmakoterapia uzależnienia od nikotyny w chorobie tętnic obwodowych
Zauważono, że stosowanie nikotyny wiąże się z występowaniem zaburzeń afektywnych, a te z kolei poprzez pobudzenie układu współczulnego prowadzą do niekorzystnych zmian sercowo-naczyniowych i pogorszenia [...]
Farmakoterapia opioidami w chorobie tętnic obwodowych
W aktualnych zaleceniach AHA zwraca się uwagę nie tylko na redukcję objawów, lecz także na negatywne skutki stosowania farmakoterapii opioidami w leczeniu przewlekłego [...]
Komentarz do wytycznych
Rekomendacje AHA wpisują się w nurt dążenia do opieki interdyscyplinarnej nad chorymi z rozpoznaniem PAD, ale również w rozwój lokalnych, a nawet środowiskowych zespołów specjalistycznych [...]
Wnioski
Choroba tętnic obwodowych to stan, który charakteryzuje się niedokrwieniem kończyn dolnych i prowadzi do takich objawów, jak chromanie przestankowe, ból i osłabienie mięśni. [...]
