Ludzki wirus niedoboru odporności (HIV – human immunodeficiency virus) i wirus brodawczaka ludzkiego (HPV – human papilloma virus) to dwa znaczące patogeny, które stanowią poważne wyzwanie dla zdrowia publicznego na całym świecie. Oba wirusy są odpowiedzialne za przewlekłe infekcje, które mogą prowadzić do poważnych powikłań, w tym do rozwoju nowotworów złośliwych. Pomimo postępów w zapobieganiu i leczeniu radzenie sobie z nimi pozostaje istotnym problemem dla ochrony zdrowia. Zrozumienie epidemiologii, wirusologii i zagrożeń związanych z HIV i HPV ma kluczowe znaczenie dla sformułowania kompleksowych strategii zapobiegania ich wystąpieniu.

HIV: epidemiologia i zagrożenia

HIV to retrowirus, który atakuje przede wszystkim komórki układu odpornościowego, w wyniku czego dochodzi do postępującego spadku liczby limfocytów T CD4+, co ostatecznie prowadzi do rozwoju zespołu nabytego niedoboru odporności (AIDS – acquired immunodeficiency syndrome), jeśli wcześniej nie wdroży się leczenia. Transmisja HIV następuje głównie poprzez kontakt seksualny, dożylne przyjmowanie narkotyków oraz z matki na dziecko, podczas porodu lub karmienia piersią. Pomimo szeroko zakrojonych działań na rzecz zdrowia publicznego HIV pozostaje globalnym problemem zdrowotnym; według szacunków World Health Organization na rok 2023 na całym świecie żyło około 38 milionów osób zakażonych tym wirusem.

Epidemia HIV koncentruje się w Afryce Subsaharyjskiej, ale inne regiony, w tym Europa Wschodnia i Azja, również odnotowały znaczny wzrost liczby nowych zakażeń. W Polsce i wielu innych krajach europejskich mężczyźni mający kontakty seksualne z mężczyznami (MSM – men who have sex with men) i osoby podejmujące zachowania wysokiego ryzyka, takie jak dożylne przyjmowanie narkotyków, należą do populacji najbardziej narażonych na zakażenie.

Zakażenie HIV ma głębokie implikacje dla ogólnego stanu zdrowia ze względu na długoterminową destrukcję układu odpornościowego organizmu. Sprawia ono, że osoby żyjące z HIV mogą być bardziej podatne na zakażenia oportunistyczne i nowotwory złośliwe. HIV ma również złożoną interakcję z innymi zakażeniami przenoszonymi drogą płciową (STI – sexually transmitted disease), w tym HPV, zwiększając zarówno transmisję, jak i postęp choroby u osób współzakażonych. Terapia antyretrowirusowa (ART – antiretroviral therapy) znacznie poprawiła rokowanie u osób żyjących z HIV, ale nie eliminuje całkowicie ryzyka nowotworów złośliwych lub innych powikłań, szczególnie tych związanych z koinfekcjami, takimi jak HPV.