Osoba dorosła do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje około 300 minut snu, a więc 3 pełnych cykli faz snu NREM (non-rapid eye movement) i REM (rapid eye movement), czyli faz bez szybkich ruchów i z szybkimi ruchami gałek ocznych. Już w wieku średnim dochodzi do skrócenia etapu N3 fazy NREM i fazy REM oraz całkowitego czasu trwania snu do 5-7 godzin. Wraz z wiekiem nasila się opóźnienie w zasypianiu, zmniejsza się zdolność do utrzymania snu, zwiększa się liczba i czas trwania nocnych wybudzeń, a także pogarsza się jakość snu. Odrębnym, często pomijanym u osób starszych problemem pozostają zaburzenia dobowego rytmu snu i czuwania (CRSWD – circadian rhythm sleep-wake disorders).

Zegar i rytmy dobowe

Skłonność do snu zależy od stopnia jego niedoboru (komponent homeostatyczny) oraz od pory dnia (komponent zegara dobowego). Interakcje między nimi decydują o wystąpieniu snu w nocy i stanu czuwania w ciągu dnia lub też zaburzeń snu określanych jako zaburzenia rytmu dobowego sen–czuwanie. Wewnętrzny mechanizm, który reaguje na środowiskowy cykl światło–ciemność, jest nazywany zegarem dobowym, a kontrolowane przez niego procesy to rytmy dobowe, których cykl trwa około 24 godzin. Rytmy dobowe odgrywają kluczową rolę w regulacji funkcji biologicznych, m.in. snu i czuwania, przyjmowania posiłków, wydzielania hormonów, aktywności fizycznej, umysłowej oraz społecznej. Zaburzenia rytmu dobowego pojawiają się, gdy zegar biologiczny nie jest zsynchronizowany ze środowiskiem zewnętrznym, czyli endogenny rytm biologiczny jest niedopasowany do egzogennego cyklu światło–ciemność. Problem CRSWD, odmienny w różnych grupach wiekowych, może dotyczyć 3-10% osób dorosłych skarżących się na zaburzenia snu¹. Zakłócenia rytmu dobowego prowadzą do trudności z zasypianiem i/lub z utrzymaniem snu, snu nieregenerującego oraz nadmiernej senności w ciągu dnia². Rytmiczne funkcjonowanie organizmu jest cechą organizmów zdrowych, a jego zaburzenia sprzyjają wystąpieniu chorób metabolicznych (np. cukrzycy i otyłości), nowotworowych i neurodegeneracyjnych oraz zwiększonej śmiertelności z przyczyn sercowo-naczyniowych³.