Chrypka to zmiana barwy głosu i jeden z najczęściej zgłaszanych objawów przez pacjentów z chorobami górnych dróg oddechowych zarówno w gabinecie lekarza rodzinnego, jak i otolaryngologa lub foniatry. Ze względu na dużą liczbę schorzeń, w których występuje ta patologia, bardzo ważne jest umiejętne zidentyfikowanie problemu, aby wybrać właściwą ścieżkę terapeutyczną. Celem tego artykułu jest omówienie zagadnienia chrypki w kontekście górnych dróg oddechowych, z uwzględnieniem sposobów leczenia.

Chrypka

Zgodnie z definicją „Słownika języka polskiego” PWN chrypka to ,,zmiana barwy głosu na niski, chropawy, zwykle wskutek stanów zapalnych krtani”. Jednak z doświadczenia klinicznego wiemy, że nie tylko zapalenia narządu fonacyjnego przyczyniają się do rozwoju tej patologii głosu¹. Dodatkowo eksperci Union of the European Phoniatricians w odniesieniu do zaburzeń głosu zalecają stosowanie następującej nomenklatury:

• głos prawidłowy
• chrypka
• lekka dysfonia
• dysfonia średniego stopnia
• dysfonia dużego stopnia
• afonia
• głos zastępczy (gardłowy, przełykowy, przetokowy)².

Sama dysfonia to określenie wielopostaciowych zaburzeń głosu. Dotyczą one jego wszystkich składowych akustycznych (częstotliwości, natężenia, czasu fonacji i barwy), które mogą występować osobno lub zespołowo w różnych zestawieniach.

W różnego typu dysfoniach zmianom ulegają: sposób emisji, charakter oraz zakres głosu, jego średnie położenie, a także czas fonacji. Nierzadko dysfonii towarzyszy wspomniana powyżej chrypka, która sama jest zjawiskiem akustycznym wynikającym z nieprawidłowej wibracji fałdów głosowych z turbulencyjnym szmerem powietrza nieregularnie przechodzącego w czasie fonacji przez głośnię. Jeżeli za dystonię nie odpowiada zmiana patologiczna, mówimy wówczas o etiologii czynnościowej. Tego typu dystonie wynikają z nieprawidłowych mechanizmów fonacyjnych na skutek wadliwego działania mięśni wewnątrz- i zewnątrz­krtaniowych. Niejedno­krotnie obserwuje się też zaburzenie koordynacji oddechowo-fonacyjnej przy prawidłowym oddychaniu wentylacyjnym i funkcji obronnej krtani. Przyczyny dysfonii czynnościowych zostaną omówione w dalszej części artykułu. Nie można także zapomnieć o tzw. dysfonii audiogennej (dysphonia audiogenes), w skład której wchodzą wielopostaciowe zmiany fonacji o typie zaburzeń czynnościowych, które dotyczą wszystkich składowych akustycznych głosu (częstotliwość, natężenie, czas trwania i barwa) powstałych na skutek braku lub ograniczenia kontroli słuchowej. Ten typ dysfonii może być spowodowany niedosłuchem przewodzeniowym lub odbiorczym, a stopień zaburzeń głosu jest uzależniony od takich czynników, jak: głębokość niedosłuchu, moment wystąpienia, czas trwania, efekty dotychczasowej rehabilitacji czy rodzaj protezowania słuchowego³.