Choroby zakaźne
Czy RSV jest niebezpieczny tylko dla dzieci?
lek. Martyna Cholewik1,2
dr n. med. i n. o zdr. Carlo Bieńkowski2,3
prof. dr hab. n. med. Maria Pokorska-Śpiewak3,4
- Liczba zgłoszonych przypadków RSV w Polsce w 2024 r. była znacząco wyższa niż w 2023 r.
- RSV jest zagrożeniem dla osób w wieku podeszłym, szczególnie z chorobami sercowo-naczyniowymi
- Zapalenie dolnych dróg oddechowych o etiologii RSV w niektórych badaniach cechowało się groźniejszym przebiegiem niż zapalenia o etiologii grypy i SARS-CoV-2
- Na rynku są dostępne dwie jednodawkowe szczepionki przeciwko RSV o dobrym profilu bezpieczeństwa zalecane dla osób >60 r.ż., a jedna z nich również kobietom w ciąży w celu biernej ochrony dzieci od urodzenia do 6 m.ż.
Epidemiologia
Zakażenia syncytialnym wirusem oddechowym (RSV – respiratory syncytial virus) występują na całym świecie, najczęściej w okresach późnej jesieni, zimy oraz wiosny i przyjmują formy epidemii, które trwają niekiedy do 5 miesięcy. Wirus należy do rodziny Paramyxoviridae, a okres wylęgania choroby wynosi 4-6 dni. Dzieci wydalają wirusa co najmniej 2 tygodnie, u dorosłych ten okres jest krótszy. Do transmisji dochodzi poprzez wprowadzenie wirusa do jamy nosowej lub spojówek poprzez zabrudzone dłonie i przedmioty lub za pomocą grubokropelkowego aerozolu powstałego podczas kichania i kaszlu1. W 2019 roku w krajach wysokorozwiniętych RSV odpowiadał za 470 000 hospitalizacji i 33 000 zgonów wśród osób >60 r.ż.2 W Unii Europejskiej szacunkowo ok. 158 000 hospitalizacji osób dorosłych rocznie jest powiązanych z zakażeniem RSV, a 92% spośród nich dotyczy osób >65 r.ż.3 W 2023 roku w Polsce zarejestrowano 12 054 przypadki zakażeń RSV (bez względu na wiek), z czego 3933 chorych skierowano do szpitala (33,1%). W populacji dzieci <2 r.ż. hospitalizacji wymagało aż 51,8%4. W 2024 roku (stan na 15 października) przypadków RSV zarejestrowano już 38 356 (blisko połowa dotyczyła dzieci <2 r.ż.), czyli prawie 22 razy więcej niż o tej samej porze w 2023 roku5.
Przebieg zakażenia u dzieci
Syncytialny wirus oddechowy to główny czynnik etiologiczny zapalenia oskrzelików będącego najczęstszą postacią zakażenia dolnych dróg oddechowych u dzieci do 2 r.ż. Około 90% dzieci młodszych zostaje zakażonych wirusem RSV, ale nie u wszystkich dochodzi do rozwoju choroby. Szczyt zachorowań ma miejsce między 2 a 3 m.ż. Choroba zaczyna się od 1-2-dniowego okresu prodromalnego pod postacią nieżytu nosa, kaszlu i zapalenia gardła, a następnie rozwija się duszność z przyspieszonym i świszczącym oddechem. Ciężkim zakażeniom mogą towarzyszyć trudności w karmieniu, odwodnienie, hipoksemia i sinica. Na szczególnie ciężki przebieg narażone są dzieci do 6 m.ż. Objawy u dzieci niewymagających hospitalizacji utrzymują się około 12 dni. Leczenie – zarówno ambulatoryjne, jak i szpitalne – jest głównie objawowe. Zalecane postępowanie to nawadnianie, tlenoterapia przy saturacji <90% i inhalacje z soli hipertonicznej w przypadku dzieci hospitalizowanych6.
