Niezdiagnozowany nadmiar płynu w jamie opłucnej stanowi zagadnienie i problem diagnostyczny spotykane na co dzień w praktyce zarówno internistycznej, jak i pulmonologicznej. Różnorodność etiologii i zmienna dostępność metod diagnostyczno-terapeutycznych sprawiają, że postępowanie może obejmować szeroki zakres czynności: od leczenia objawowego, np. w przebiegu przesięku w niewydolności serca, po badanie torakoskopowe z pobraniem wycinków lub pozytonową tomografię emisyjną (PET – positron emission tomography) w podejrzeniu choroby nowotworowej i zakładanie cewników tunelizowanych do długotrwałego drenażu.

W warunkach fizjologicznych przestrzeń nazywana jamą opłucnej stanowi przestrzeń potencjalną. Pomiędzy blaszką trzewną a ścienną opłucnej znajduje się tylko kilka mililitrów płynu opłucnowego pełniącego funkcję mechaniczną – zmniejsza tarcie w trakcie ruchów oddechowych. W przypadku procesu patologicznego objętość klatki piersiowej, podatność tkanki płucnej oraz brak potencjalnej anatomicznej drogi ewakuacji dużych objętości płynu sprawiają, że jama opłucnej może zgromadzić dużą ilość treści. Z klinicznego punktu widzenia w pierwszej kolejności problem stanowi zaburzenie mechaniki klatki piersiowej manifestujące się jako ograniczenie tolerancji wysiłku oraz duszność, która może wymagać doraźnej interwencji. Drugim problemem jest określenie etiologii płynu i wdrożenie leczenia przyczynowego. Ze szczególnych przypadków, gdy precyzyjna diagnostyka potrzebna jest jak najszybciej, można tutaj wymienić wysięk w przebiegu choroby nowotworowej, zarówno pierwotnie układu oddechowego, jak i przerzutowej, oraz obecność wysięku zapalnego wymagającego agresywnego postępowania z drenażem, czasem interwencją torakochirurgiczną w obrębie jamy opłucnej.

Podstawowy algorytm postępowania z płynem opłucnowym obejmuje trzy elementy: wysunięcie podejrzenia jego obecności na podstawie wywiadu i badania przedmiotowego, potwierdzenie jego obecności i wskazanie ewentualnych charakterystycznych cech konkretnej etiologii w badaniu obrazowym, wykonanie badań dodatkowych, w tym nakłucia jamy opłucnej w celu potwierdzenia pochodzenia płynu.

Manifestacja kliniczna, badanie przedmiotowe