Do gabinetu lekarza rodzinnego zgłaszają się pacjenci z różnymi schorzeniami, w tym z urazami w zakresie narządu ruchu. Z reguły są to urazy o charakterze stłuczenia, skręcenia, zwichnięcia, złamania, a nawet rany. Tylko część tych urazów będzie mogła być diagnozowana i leczona w ramach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ). Lekarz musi podjąć decyzję, czy dany pacjent może być leczony w gabinecie POZ, czy jednak powinien zostać odesłany do poradni specjalistycznej urazowo-ortopedycznej lub na szpitalny oddział ratunkowy (SOR), czy może należy wezwać zespół ratownictwa medycznego w celu zabezpieczenia chorego i przetransportowania go do szpitala.

Podstawowe urazy, ich objawy oraz postępowanie terapeutyczne

Niezależnie od tego, czy uraz, z którym zgłasza się chory, będzie stłuczeniem, skręceniem czy złamaniem, postępowanie diagnostyczne wygląda bardzo podobnie. Pacjenta należy ocenić podmiotowo i przedmiotowo. W ocenie przedmiotowej niezbędne są badanie palpacyjne narządu, ocena dolegliwości bólowych (np. za pomocą wizualnej skali analogowej [VAS – Visual Analogue Scale]; pozwala to dobrać odpowiedni lek przeciwbólowy), ocena obrzęku i ruchomości – funkcji kończyny (w przypadku ewidentnego złamania nie oceniamy funkcji, ponieważ poprzez badanie możemy doprowadzić do przemieszczenia odłamów kostnych). W większości przypadków poza oceną kliniczną niezbędne jest wykonanie diagnostyki obrazowej – rentgenogramu (RTG; standardowo 2 projekcje – przednio-tylna [AP – anterior-posterior] oraz boczna, czasami projekcja osiowa lub skośna).

Stłuczenie

To uraz tkanek miękkich powstały na skutek uderzenia o coś lub czymś. Objawia się tkliwością/miejscowym bólem, obrzękiem, zasinieniem (krwiakiem), w rezultacie upośledzeniem funkcji narządu. W diagnostyce obrazowej (RTG) nie stwierdza się zmian pourazowych. Postępowanie obejmuje odciążenie/elewację kończyny, zimne okłady oraz leki przeciwbólowe (np. paracetamol, diklofenak) stosowane doustnie oraz miejscowo.

Skręcenie

Skręcenie to uraz, który powstał na skutek przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu w obrębie stawu, nie dochodzi w nim jednak do utraty łączności powierzchni stawowych.

Uraz skrętny I stopnia

W urazie skrętnym I stopnia dochodzi do naciągnięcia tkanek miękkich stabilizujących staw (więzadeł, ścięgien, torebki stawowej). Objawia się on bólem, obrzękiem, zasinieniem (krwiakiem) oraz ograniczeniem ruchomości. Na zdjęciu RTG nie stwierdza ...