W ostatnich latach obserwuje się znaczący postęp w zakresie nowoczesnej farmakoterapii nieswoistych chorób zapalnych jelit, z uwzględnieniem nowych leków biologicznych i małocząsteczkowych. Są one coraz częściej stosowane w terapii wrzodziejącego zapalenia jelita grubego (WZJG). W przypadku zaostrzenia objawów choroby nie można jednak zapominać o optymalizacji stosowania terapii konwencjonalnej. Mając na uwadze brak możliwości leczenia przyczynowego WZJG, nawrotowy charakter procesu zapalnego oraz nowe możliwości leczenia farmakologicznego, kluczowe w celu ustalenia właściwego postępowania w przypadku zaostrzenia objawów WZJG są określenie zasięgu zmian chorobowych oraz ich nasilenia, znajomość dotychczasowego przebiegu choroby u pacjenta, a także omówienie z nim czynników – szczególnie tych modyfikowalnych – mogących wywoływać zaostrzenie.

Charakterystyka choroby i cele terapii

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to przewlekła, nieswoista choroba zapalna przebiegająca z okresami zaostrzeń i remisji. Zmiany zapalne dotyczą odbytnicy lub zajmują odbytnicę i szerzą się proksymalnie w sposób ciągły w okrężnicy. Proces chorobowy jest ograniczony do błony śluzowej. Schorzenie to dotyczy głównie ludzi młodych, ze szczytem zachorowań w wieku 20-40 lat. Patogeneza choroby nie została poznana i jest prawdopodobnie wieloczynnikowa, obejmuje elementy środowiskowe, immunologiczne i genetyczne¹. Głównymi objawami WZJG są biegunka i obecność świeżej krwi w kale, poza tym mogą występować bóle brzucha, spadek masy ciała, niekiedy stany podgorączkowe/gorączka bądź objawy pozajelitowe. Dolegliwości mają charakter nawrotowy, a zaostrzenia stanu zapalnego w jelicie grubym mogą skutkować jego trwałym uszkodzeniem.

Głównym dalekosiężnym celem leczenia pacjenta z WZJG jest uzyskanie dobrej jakości życia związanej ze zdrowiem, co w praktyce klinicznej oznacza wprowadzenie i utrzymanie chorego w stanie remisji. Z perspektywy pacjenta remisja to przede wszystkim ustąpienie objawów choroby – za remisję kliniczną uważa się występowanie do 3 wypróżnień na dobę bez domieszki krwi w stolcu. Z perspektywy lekarza ważne jest nie tylko zapewnienie szybkiej ulgi w dolegliwościach, lecz także osiągnięcie wygojenia błony śluzowej (remisja endoskopowa) oraz dążenie do ambitniejszego celu, jakim jest ustąpienie stanu zapalnego na poziomie komórkowym (remisja histologiczna). Takie podejście zapewnia szansę na długoterminową poprawę.