Choroby zakaźne
Toksoplazmoza u osób immunoniekompetentnych
dr n. med. Justyna Adamczuk
prof. dr hab. n. med. Anna Moniuszko-Malinowska
- Grupy osób szczególnie narażone na zarażenie Toxoplasma gondii
- Najczęstsze postacie choroby
- Kryteria rozpoznania toksoplazmozy na podstawie badań laboratoryjnych i obrazowych
- Schematy leczenia podstawowego i podtrzymującego oraz metody profilaktyki
Etiologia i epidemiologia
Toksoplazmoza jest chorobą wywoływaną przez pierwotniaka Toxoplasma gondii, pasożyta o złożonym cyklu życiowym, obejmującym gospodarzy pośrednich (liczne gatunki ssaków, w tym człowieka) oraz gospodarza ostatecznego, którym są kotowate. Do zarażenia dochodzi poprzez spożycie oocyst wydalanych z kałem kota, zjedzenie surowego lub niedogotowanego mięsa zawierającego cysty tkankowe, a także poprzez kontakt z wodą i glebą skażoną oocystami lub narzędziami kuchennymi.
Toksoplazmoza jest szczególnie niebezpieczna dla osób z zaburzeniami odporności, takich jak pacjenci zakażeni ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV – human immunodeficiency virus) (zwłaszcza chorzy na zespół nabytego niedoboru odporności [AIDS – acquired immunodeficiency syndrome], szczególnie gdy liczba limfocytów CD4 spada poniżej 100 komórek/μl), osoby po przeszczepieniach narządów, pacjenci z nowotworami poddawani chemioterapii i osoby przyjmujące leki immunosupresyjne. W tej grupie ryzyko reaktywacji latentnego zarażenia jest wysokie, co często prowadzi do ciężkiego przebiegu choroby i poważnych powikłań1.
Obraz kliniczny
U pacjentów z osłabioną odpornością toksoplazmoza manifestuje się zwykle jako toksoplazmoza mózgowa. Jest to najczęstsza oportunistyczna infekcja ośrodkowego układu nerwowego (OUN) u osób z AIDS i niskim poziomem limfocytów CD4 (<100 komórek/µl). Główne objawy obejmują:
- silne bóle głowy
- gorączkę
- zaburzenia neurologiczne, takie jak: niedowłady, ataksja, zaburzenia świadomości, drgawki bądź afazja
- objawy ogniskowe.
Toksoplazmoza oczna, chociaż rzadsza, może prowadzić do utraty wzroku w wyniku zapalenia siatkówki i naczyniówki. Rozsiana postać choroby, obejmująca wielonarządowe zajęcie (w tym wątroby, serca, płuc), występuje głównie u pacjentów o skrajnie upośledzonej odporności1.
Pacjenci immunoniekompetentni
Kobiety w ciąży
Ciężarne z zaburzeniami odporności wymagają intensywnej obserwacji i profilaktyki, aby zminimalizować ryzyko transmisji wertykalnej i powikłań u płodu.
Pacjenci po przeszczepieniu narządów
Pacjenci po transplantacjach są szczególnie podatni na reaktywację toksoplazmozy, dlatego niezbędna jest wczesna diagnostyka i profilaktyka farmakologiczna.
