Zakrzepica żył głębokich (ZŻG) to choroba, w której dochodzi do powstawania skrzeplin w układzie żył głębokich, najczęściej kończyn dolnych. W przypadku fragmentacji materiału zatorowego z łożyska żylnego w kończynach może on zostać przetransportowany wraz z prądem krwi do naczyń krążenia płucnego, powodując zatorowość płucną. Obie jednostki chorobowe – zakrzepicę żył głębokich oraz zator tętnicy płucnej (ZTP) – określa się wspólnym mianem żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (ŻChZZ).

Epidemiologia

Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa jest częstym problemem klinicznym. Roczna zapadalność na ZŻG w krajach rozwiniętych jest szacowana na 160-200 przypadków na 100 000 osób, a częstość objawowego ZTP wynosi 50-100 na 100 000^1-4.

Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej obejmują patofizjologiczne składowe triady Virchowa, tj.:

• zwolnienie przepływu krwi
• zaburzenia składu krwi
• uszkodzenie ściany naczynia.

Do uznanych czynników ryzyka rozwoju tej choroby zalicza się też m.in.:

• wiek
• niewydolność serca
• niewydolność oddechową
• urazy
• udar mózgu
• niedowład kończyn
• nowotwory złośliwe
• przebyty uprzednio epizod ŻChZZ lub wywiad rodzinny w kierunku ŻChZZ
• obłożną chorobę leczoną zachowawczo
• ostre zakażenie, sepsę
• żylaki kończyn dolnych
• ciążę i połóg
• długotrwałe unieruchomienie w pozycji siedzącej (np. podczas lotu samolotem trwającego dłużej niż 4 godziny) oraz tzw. e-thrombosis (unieruchomienie związane z długotrwałą pracą przy komputerze)
• inne rzadkie choroby, takie jak idiopatyczne włóknienie płuc, zapalenie płuc z nadwrażliwości bądź sarkoidoza¹.

Rozpoznawanie zakrzepicy żył głębokich

Obraz kliniczny zakrzepicy żył głębokich jest niespecyficzny³. Najczęściej spotykane objawy to:

• ból
• obrzęk
• zaczerwienienie kończyny dolnej.

Objawy te mogą występować w wielu innych jednostkach chorobowych.

Wśród innych objawów występujących w ZŻG należy wymienić:

• nadmierne wypełnienie żył powierzchownych
• ból łydki w trakcie grzbietowego zgięcia stopy (tzw. objaw Homansa)
• bolesność wzdłuż przebiegu żyły
• nadmierne ucieplenie chorej kończyny³.

Pierwszym krokiem diagnostycznym przy podejrzeniu ZŻG jest ocena prawdopodobieństwa klinicznego choroby przed testem (PTP – pre-test probability). Od wielu lat w tym celu najczęściej jest stosowana skala Wellsa (tab. 1).