Wprowadzenie

„Sarkopenia” to termin medyczny odnoszący się do postępującej utraty masy mięśniowej. Zjawisko to zazwyczaj jest związane z procesem starzenia się organizmu. Jest to złożony problem zdrowotny, który znacząco wpływa na jakość życia osób starszych oraz ich zdolność do wykonywania codziennych czynności. Niemniej sarkopenia dotyka nie tylko osoby w podeszłym wieku, lecz także młodsze, szczególnie jeśli prowadzą one siedzący tryb życia lub mają ograniczone możliwości ruchowe. Podkreśla to wagę profilaktyki tej jednostki chorobowej, zwłaszcza w kontekście zwiększonej aktywności fizycznej będącej jednym z podstawowych elementów w prewencji i leczeniu sarkopenii.

European Working Group on Sarcopenia in Older People (EWGSOP) wprowadziła kliniczną definicję sarkopenii rozumianej jako ogólna i progresywna utrata siły i masy mięśni szkieletowych powiązana z ryzykiem wystąpienia niepeł­nosprawności fizycznej, niskiej jakości życia, a nawet śmierci¹.

Utrata masy mięśniowej pojawiająca się wraz z wiekiem to naturalne zjawisko zwane sarkopenią pierwotną (ryc. 1). Istnieje również tzw. sarkopenia wtórna, czyli utrata mięśni związana z procesem chorobowym. Jakie choroby nasilają sarkopenię? Prym wiodą choroby nowotworowe. Na przykład sarkopenia występująca u chorych z rakiem trzustki jest dość częstym zjawiskiem i konsekwencją procesów katabolicznych². Trzeba jednak też wymienić choroby neurodegeneracyjne (choroba Alzheimera bądź Parkinsona) oraz inne choroby o podłożu zapalnym. Znajomość mechanizmów różnych typów sarkopenii jest kluczowa dla ustalenia właściwego rozpoznania, włączenia odpowiedniego leczenia i zapobiegania postępowi schorzenia. 

Sarkopenia stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, zwiększa ryzyko niekorzystnych skutków i ograniczeń funkcjonalnych. Niezależnie od wieku wprowadzenie do codziennego życia aktywności fizycznej i zdrowych nawyków żywieniowych może skutecznie zapobiec tej chorobie. Osoby dorosłe prowadzące siedzący tryb życia, które przekroczyły 40 rok życia, mogą tracić około 8% masy mięśniowej co dekadę, co oznacza, że w ciągu 30 lat mogą one stracić nawet 24% masy. W kolejnych latach tempo utraty mięśni może się zwiększać do nawet 15% na dekadę³. Objawy powstania sarkopenii obserwuje się już po 40 roku życia, a zdecydowanie nasilają się one po przekroczeniu 75 lat. Określono zatem czynniki ryzyka, które mogą się przyczynić do rozwoju sarkopenii. Wśród nich są: