Urologia
Diagnostyka i terapia raka stercza
lek. Patryk Patrzałek
prof. dr hab. n. med. Bartosz Małkiewicz
- Czynniki rozwoju raka stercza i grupy obciążone zwiększonym ryzykiem wystąpienia nowotworu
- Badania diagnostyczne – które zawsze należy przeprowadzić, a które wykonuje się w zależności od sytuacji klinicznej
- Algorytm postępowania terapeutycznego i monitorowanie pacjentów po zakończonym leczeniu
Rak prostaty (PCa – prostate cancer) jest najczęściej diagnozowanym nowotworem u mężczyzn i stanowi piątą najczęstszą onkologiczną przyczynę zgonów w tej grupie1. Ryzyko zachorowania na PCa wzrasta wraz z wiekiem – nowotwór występuje u ponad połowy mężczyzn powyżej 79 roku życia2. Pacjenci z PCa najczęściej najpierw zgłaszają się do lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), którzy odgrywają istotną rolę w rozpoznawaniu pierwszych objawów oraz kierowaniu chorych na dalszą diagnostykę. Wczesne wykrycie raka stercza jest kluczowe, ponieważ nowotwór rozpoznany w późnym stadium znacznie pogarsza rokowanie.
Epidemiologia
Wiek
Częstość występowania PCa wzrasta wraz z wiekiem, osiągając najwyższy poziom u osób powyżej 79 roku życia. Badania wykazały, że mediana częstości występowania nowotworu wzrasta z 5% u osób poniżej 30 roku życia do 59% w najstarszej grupie wiekowej (>79 r.ż.)2.
Dieta
Dla lekarzy POZ istotne jest, aby zwracać uwagę na dietę pacjentów w kontekście ryzyka raka prostaty. Wspieranie zdrowych nawyków żywieniowych, takich jak zwiększenie spożycia produktów bogatych w fitoestrogeny (np. soja) i likopeny (np. pomidory), a jednocześnie ograniczenie spożycia alkoholu, czerwonego mięsa oraz smażonych potraw, może pomóc w zmniejszeniu ryzyka zachorowania na PCa. Ponadto monitorowanie i utrzymywanie odpowiedniego stężenia witaminy D oraz dbanie o zrównoważoną dietę są istotnymi elementami w prewencji tej choroby.
Genetyka
Mimo że niewielka część przypadków raka prostaty jest dziedziczna, u pacjentów, u których w rodzinie wystąpił ten nowotwór, szczególnie jeśli do zachorowania doszło przed 55 rokiem życia lub PCa występował w trzech kolejnych pokoleniach, ryzyko zachorowania na niego jest znacznie wyższe. Genem, który najmocniej wiąże się z wystąpieniem PCa, jest BRCA2. Lekarze POZ powinni zwracać uwagę na nowotworową historię rodzinną pacjenta, uwzględniając genetyczne czynniki ryzyka, i kierować pacjentów, którzy mogą mieć dziedziczną postać raka prostaty, na dalszą diagnostykę genetyczną.
Diagnostyka
Zlokalizowany PCa najczęściej przebiega bezobjawowo, co sprawia, że początkowe stadia choroby mogą być trudne do wykrycia bez przeprowadzenia odpowiednich badań diagnostycznych. W miarę postępu choroby, kiedy nowotwór zaczyna zajmować większe obsz...
