Wytyczne w praktyce
Wytyczne AHA i ASA dotyczące pierwotnej prewencji udarów
dr n. med. Anna Starostka-Tatar1
prof. dr hab. n. med. Beata Łabuz-Roszak2
- Omówienie wytycznych AHA i ASA z 2024 roku powstałych na podstawie danych z analiz statystycznych i badań klinicznych, które mają ułatwić zapobieganie udarom mózgu
- Life’s Essential 8 – osiem elementów istotnych w funkcjonowaniu układu sercowo-naczyniowego
- miażdżycowe i niemiażdżycowe czynniki ryzyka
- ryzyko udaru mózgu a choroby współistniejące i sytuacje szczególne
- zmiany w podejściu terapeutycznym
Udar mózgu jest jedną z najczęstszych przyczyn zgonu i niepełnosprawności u osób dorosłych. Według danych World Health Organization każdego roku 15 mln osób doznaje udaru mózgu, z czego 5 mln umiera, a 5 mln pozostaje niepełnosprawnych1. Istnieją metody postępowania, które dają pacjentom szansę na wycofanie deficytu neurologicznego lub choćby poprawę stanu zdrowia, jednak nie u każdego chorego można je włączyć, a także nie w każdym przypadku przynoszą one oczekiwane efekty. W związku z tym tak ważna jest profilaktyka pierwotna, która przez każdego z nas powinna być wdrażana jak najwcześniej.
Wytyczne dotyczące profilaktyki pierwotnej udaru mózgu
Wytyczne dotyczące profilaktyki pierwotnej udaru mózgu muszą się opierać na jak największej liczbie danych. Podsumowania tych danych podjęły się American Heart Association (AHA) i American Stroke Association (ASA). W grudniu 2024 roku towarzystwa te opublikowały swoje rekomendacje na łamach czasopisma „Stroke”. Ich wcześniejsze wytyczne pochodzą z 2014 roku2,3.
Aktualnie obowiązujący dokument został podzielony na kilka działów tematycznych: 8 składników zdrowia układu sercowo-naczyniowego (określanych jako Life’s Essential 8), miażdżycowe i niemiażdżycowe czynniki ryzyka, szczególne populacje oraz choroby serca. Każdy dział zawiera także informacje o pożądanych kierunkach dalszych badań, które powinny być przeprowadzone w celu doprecyzowania lub rozszerzenia wytycznych. Autorzy dokumentu skupiają się także na zagadnieniu, kto i kiedy powinien się znaleźć w obszarze zainteresowania lekarzy w zakresie wdrażania profilaktyki pierwotnej udarów. Według nich właściwie każdy dorosły powinien być cyklicznie oceniany w kierunku modyfikowalnych czynników ryzyka udaru mózgu. Dodatkowo u osób z czynnikami ryzyka chorób sercowo-naczyniowych w wieku 40-79 lat co 1-5 lat należy zrewidować leczenie2,4.
Life’s Essential 8
W aktualnych wytycznych AHA/ASA dużo uwagi poświęcono tzw. Life’s Essential 8, czyli ośmiu elementom, które składają się na zdrowie układu sercowo-naczyniowego. Należą do nich: dieta, aktywność fizyczna, prawidłowe ciśnienie tętnicze, prawidłowa glikemia oraz lipemia, kontrola masy ciała, zaprzestanie palenia tytoniu oraz dobra jakość snu.
