Laryngologia
Halitoza – przyczyny, diagnostyka i postępowanie
lek. dent. Patrycja Domasiewicz1
dr n. med. Justyna Grudziąż-Sękowska2
- Wewnątrzustne i ogólnoustrojowe przyczyny halitozy oraz diagnostyka różnicowa
- Postępowanie terapeutyczne oparte na eliminacji czynników etiologicznych, mechanicznym i chemicznym usuwaniu biofilmu, stosowaniu środków neutralizujących lotne związki siarki oraz zmianach dietetycznych
- Rola probiotyków, terapii fotodynamicznej i leczenia farmakologicznego w przypadkach opornych
Halitoza (halitosis) to szerokie określenie na każdy nieprzyjemny, nieakceptowalny zapach z ust, niezależnie od jego przyczyny. Jest to połączenie łacińskiego słowa „halitus” (oddech) i greckiego „osis” (patologia)1. U większości pacjentów zapach pochodzi bezpośrednio ze środowiska jamy ustnej, ale może mieć on także zupełnie inną etiologię. Czasami zdarza się, że nieprzyjemny zapach jest odczuwany tylko przez pacjenta i nie jest obiektywnie wyczuwalny. Na powstawanie lotnych związków w organizmie człowieka wpływają genetyka, dieta, stres oraz choroby2.
Występowanie przykrego zapachu z ust
Nieprzyjemny zapach z ust, podobnie jak nieprzyjemny zapach ciała, jest powszechną dolegliwością, często powodującą zakłopotanie i prowadzącą do problemów społecznych3. Szacuje się, że 15-60% populacji ma nieświeży oddech4. Częstość występowania halitozy jest trzykrotnie wyższa wśród mężczyzn, a ryzyko jej rozwoju jest trzykrotnie większe u osób powyżej 20 roku życia niż u dzieci i młodzieży.
Klasyfikacje etiologiczne halitozy
Klasyfikacje halitozy oparte na etiologii fetor ex ore i pokazujące ewolucję tego terminu zostały opracowane przez Miyazakiego i wsp.5 (ryc. 1), Tangermana i Winkela6 oraz Aydina i Harveya-Woodwortha7.
Miyazaki i wsp. podzielili nieprzyjemny zapach na rzeczywisty i urojeniowy5. Halitofobia i pseudohalitoza to stany, w których pacjenci uważają, że ich oddech jest śmierdzący, stęchły, ale nie jest to obiektywnie zweryfikowane. Presja społeczna związana ze świeżym oddechem sprzyja tym stanom. Odczuwanie nieprzyjemnego zapachu z ust nie zawsze jednak odzwierciedla rzeczywisty obraz kliniczny.
Halitofobia to strach przed tym, że oddech pacjenta będzie uważany przez innych za nieprzyjemny. W przypadku tej przypadłości pacjent ma także poczucie, że przykry zapach z ust utrzymuje się pomimo leczenia2. Z kolei obiektywnie zweryfikowany nieprzyjemny zapach z ust, czyli tzw. prawdziwa halitoza, dzieli się na fizjologiczną i patologiczną. Fizjologiczna halitoza to poranny nieprzyjemny zapach, który mija wkrótce po przebudzeniu. Jego występowanie wiąże się ze zmniejszonym wydzielaniem śliny w nocy, co pozwala na zwiększoną aktywność metaboliczną drobnoustrojów. W tym przypadku nie występuje żadna choroba układowa ani stan patologiczny, który mógłby powodować nieprzyjemny zapach z ust1. Za patologiczny nieprzyjemny zapach z ust odpowiadają przyczyny wewnątrz- i zewnątrzustne.
