Radiologia
Wskazania do badań densytometrycznych kości, o których należy pamiętać
dr n. med. Michał Stuss
- Kiedy należy podejrzewać występowanie osteoporozy u pacjenta
- Kryteria diagnostyczne rozpoznawania osteoporozy i grupy ryzyka złamań
- U kogo i jak często należy zlecać przeprowadzenie densytometrii
- Postępowanie w grupie pacjentów pediatrycznych i u młodzieży
Densytometria to nieinwazyjne badanie z zastosowaniem promieniowania rentgenowskiego lub ultradźwięków, które służy najczęściej ocenie gęstości mineralnej kości (BMD – bone mineral density). W praktyce klinicznej densytometria jest wykorzystywana w celu rozpoznawania osteoporozy, monitorowania postępów jej leczenia i przewidywania prawdopodobieństwa złamań kości, a także do oceny składu ciała. Niniejszy artykuł zawiera kluczowe informacje na temat tej techniki badania, ze szczególnym uwzględnieniem wskazań do jej zastosowania.
Definicja i kryteria rozpoznania
Osteoporoza nie bez powodu jest nazywana cichym złodziejem kości, ponieważ w swojej początkowej fazie może nie powodować żadnych objawów klinicznych i nierzadko jej pierwszym symptomem jest wystąpienie złamania niskoenergetycznego. W związku z tym kluczową rolę w ujęciu nie tylko klinicznym, lecz także epidemiologicznym odgrywa jej rozpoznanie na wczesnym, bezobjawowym etapie. Zgodnie z opracowaną prawie 25 lat temu przez National Institute of Health (NIH) Consensus Development Panel1 i wciąż obowiązującą definicją osteoporoza jest chorobą układu kostnego, charakteryzującą się obniżeniem wytrzymałości kości, które prowadzi do zwiększonego ryzyka złamań. Z kolei wspomniana wytrzymałość kości jest uwarunkowana gęstością tkanki kostnej oraz jej jakością1. World Health Organization (WHO) definiuje następujące kryteria densytometryczne rozpoznawania osteoporozy na podstawie pomiarów BMD techniką dwuwiązkowej absorpcjometrii rentgenowskiej (DXA – dual-energy X-ray absorptiometry) kręgosłupa (L1-L4) lub bliższego końca kości udowej (BKKU) (tj. szyjki kości udowej [neck], total hip) i wskaźnika T (T-score) wyrażanego jako liczba odchyleń standardowych (SD – standard deviation) w stosunku do punktu odniesienia będącego szczytową masą kostną2,3:
- T-score >–1 odchylenia standardowego – wartość prawidłowa
- T-score od –1 do –2,5 SD – osteopenia
- T-score ≤–2,5 SD – osteoporoza
- T-score ≤–2,5 SD i złamanie osteoporotyczne – osteoporoza zaawansowana.
Wyżej wymienione kryteria odnoszą się do kobiet po menopauzie oraz mężczyzn po 50 roku życia. Należy mieć jednak świadomość przyjęcia takiej definicji, która nie uwzględnia sytuacji wystąpienia złamania osteoporotycznego u pacjentów z wyższymi war...