Kardiologia

Bradykardia i tachyarytmie z niestabilnością hemodynamiczną
Praktyczny przewodnik dla lekarza internisty

dr n. med. Karol Momot1,2

dr n. med. Małgorzata Buksińska-Lisik2

1Katedra i Zakład Fizjologii Doświadczalnej i Klinicznej, Warszawski Uniwersytet Medyczny 
2III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji:

dr n. med. Małgorzata Buksińska-Lisik

Oddział Kardiologii i Chorób Wewnętrznych

III Kliniki Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego,

Międzyleski Szpital Specjalistyczny

ul. Bursztynowa 2, 04-749 Warszawa

  • Postępowanie terapeutyczne w arytmiach prowadzących do niestabilności hemodynamicznej z uwzględnieniem obowiązujących rekomendacji ESC i zasad ALS
  • Rozpoznawanie sytuacji klinicznych, w których niezbędne jest niezwłoczne przeprowadzenie kardiowersji, elektrostymulacji lub włączenie farmakoterapii podtrzymującej
  • Identyfikacja przyczyn arytmii i postępowanie po jej incydencie

Zaburzenia rytmu serca stanowią jedno z najpoważniejszych wyzwań w codziennej praktyce klinicznej. Dość często przebiegają skąpoobjawowo, czasem jednak prowadzą do niestabilności hemodynamicznej, co czyni je sytuacjami alarmowymi wymagającymi natychmiastowej interwencji. Niezależnie od tego, czy przyczyną destabilizacji układu krążenia jest tachy-, czy też bradyarytmia, wspólnym mianownikiem pozostaje pogorszenie perfuzji narządowej z groźnymi następstwami klinicznymi.

W warunkach izby przyjęć, oddziałów internistycznych oraz szpitalnych oddziałów ratunkowych to właśnie lekarz internista jest często pierwszym ogniwem procesu diagnostyczno-terapeutycznego i samodzielnie musi zidentyfikować typ arytmii, ocenić jej wpływ na stabilność hemodynamiczną i niezwłocznie wdrożyć leczenie zgodne z aktualnymi wytycznymi europejskimi i międzynarodowymi. Podejmowanie tych działań wymaga nie tylko znajomości zasad postępowania w rytmach zagrażających życiu, lecz także umiejętności szybkiej interpretacji zapisu EKG, oceny stanu klinicznego pacjenta oraz zrozumienia patofizjologicznych implikacji konkretnego zaburzenia rytmu.

Niniejsze opracowanie ma na celu dostarczenie praktycznego, a zarazem akademicko ugruntowanego przewodnika po terapii arytmii prowadzących do niestabilności hemodynamicznej z uwzględnieniem aktualnych rekomendacji European Society of Cardiology (ESC) i zasad zaawansowanego postępowania resuscytacyjnego (ALS – advanced life support). Szczególny nacisk położono zarówno na identyfikację sytuacji klinicznych wymagających natychmiastowej kardiowersji, elektrostymulacji lub wdrożenia farmakoterapii podtrzymującej, jak i na rolę postępowania przyczynowego oraz szeroko rozumianego leczenia przewlekłego.

Artykuł ten, napisany z perspektywy klinicysty, ma za zadanie nie tylko przypomnieć podstawowe algorytmy działania, lecz przede wszystkim umożliwić lekarzowi podejmowanie świadomych decyzji terapeutycznych w sytuacjach nagłych, w których czas i precyzja działania decydują o rokowaniu pacjenta.

Definicja i objawy niestabilności hemodynamicznej u pacjentów z zaburzeniami rytmu serca

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Doraźne postępowanie w tachyarytmiach z niestabilnością hemodynamiczną o nieustalonej etiologii

W praktyce klinicznej często dochodzi do sytuacji, w której u pacjenta występuje tachyarytmia wraz z objawami niestabilności hemodynamicznej, a jednoznaczna identyfikacja rodzaju arytmii nie jest możliwa [...]

Dalsze postępowanie w wybranych typach tachyarytmii

W niniejszym opracowaniu omówiono jedynie najczęściej spotykane tachyarytmie w praktyce klinicznej; szczegółowe podejście do diagnostyki i leczenia wszystkich typów arytmii wykracza poza zakres tego [...]

Postępowanie w migotaniu komór i częstoskurczu komorowym bez tętna

Migotanie komór (VF) oraz częstoskurcz komorowy bez tętna (pVT – pulseless VT) to rytmy prowadzące do zatrzymania krążenia, które wymagają natychmiastowego [...]

Doraźne postępowanie w bradykardii z niestabilnością hemodynamiczną

Bradykardia w przebiegu zaburzeń rytmu serca może prowadzić do znacznego spadku rzutu serca, zwłaszcza u pacjentów z chorobami strukturalnymi serca, niewydolnością krążenia bądź ostrym [...]

Zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego

Zaburzenia przewodzenia przedsionkowo-komorowego (AVB – atrioventricular block) mają zróżnicowane znaczenie kliniczne. Blok I stopnia prawie nigdy nie wymaga interwencji. Bloki II stopnia [...]

Dalsze postępowanie w bradykardii powodującej niestabilność hemodynamiczną

Po ustabilizowaniu pacjenta z bradykardią powodującą niestabilność hemodynamiczną należy niezwłocznie rozpocząć ocenę przyczyn tego zaburzenia. Szczegółowy wywiad i badanie przedmiotowe pozwalają zidentyfikować potencjalnie [...]

Podsumowanie

Brady- i tachyarytmie przebiegające z niestabilnością hemodynamiczną, jeśli nie zostaną prawidłowo rozpoznane i adekwatnie leczone, stanowią stany nagłe o wysokim ryzyku zgonu. Kluczowe znaczenie ma [...]

Do góry