I Kongres Niewydolności Serca i Wad Zastawkowych | 20-21 lutego 2026. Weź udział stacjonarnie w Warszawie lub online! Sprawdź >
Gastroenterologia
Zespół tętnicy krezkowej górnej
Od odkrycia do współczesnych metod terapeutycznych
lek. Katarzyna Rosłonkiewicz-Wiechowska
- Objawy zespołu tętnicy krezkowej górnej są niespecyficzne i często prowadzą do błędnego rozpoznania, opóźniając właściwe leczenie
- Kluczową rolę w diagnostyce odgrywają badania obrazowe, głównie USG i TK, które umożliwiają ocenę kąta aortalno-krezkowego i odległości pomiędzy naczyniami
- Podstawą terapii jest postępowanie zachowawcze ukierunkowane na odbudowę trzewnej tkanki tłuszczowej, a w razie jego nieskuteczności – leczenie chirurgiczne, zwykle laparoskopowa duodenojejunostomia
Zespół tętnicy krezkowej górnej (SMAS – superior mesenteric artery syndrome) to rzadka jednostka chorobowa charakteryzująca się uciskiem trzeciej części dwunastnicy pomiędzy aortą brzuszną a tętnicą krezkową górną. Częstość jej występowania w populacji ogólnej szacuje się na 0,013-0,78%, z wyraźną przewagą wśród młodych kobiet. Do najczęstszych objawów należą nudności, wymioty oraz wczesne uczucie pełności po posiłku, które wynikają z rozdęcia proksymalnych odcinków dwunastnicy i żołądka oraz upośledzenia pasażu treści pokarmowej1-3.
Zespół tętnicy krezkowej górnej powinien być uwzględniany w diagnostyce różnicowej wielu chorób przewodu pokarmowego, takich jak zapalenie błony śluzowej żołądka, choroba wrzodowa, zespół jelita drażliwego bądź gastropareza o różnej etiologii.
Zespół tętnicy krezkowej górnej po raz pierwszy został opisany w 1842 roku przez austriackiego patologa Karla von Rokitansky’ego, który w „Handbuch der pathologischen Anatomie” przedstawił przypadek ucisku dwunastnicy prowadzącego do jej wtórnego rozdęcia w przestrzeni pomiędzy aortą a tętnicą krezkową górną1,2.
W 1907 roku amerykański chirurg Byron J. Bloodgood zaproponował duodenojejunostomię jako sposób ominięcia uciśniętego odcinka dwunastnicy. Rok później Alfredo L. Staveley przeprowadził pierwszą udaną operację tego typu.
W 1927 roku szkocki chirurg David Wilkie opisał 75 przypadków pacjentów z objawowym zespołem tętnicy krezkowej górnej. To właśnie od jego nazwiska pochodzi jedna z eponimicznych nazw tej jednostki chorobowej – zespół Wilkiego4,5.
W literaturze anglojęzycznej spotyka się również inne określenia tego schorzenia, m.in.:
- chronic duodenal obstruction – przewlekła niedrożność dwunastnicy
- cast syndrome – zespół związany z uciskiem klatki piersiowej przez unieruchamiający opatrunek
- duodenal vascular compression syndrome – zespół dwunastniczo-naczyniowy
- aortomesenteric syndrome – zespół aortalno-krezkowy (niekiedy określany jako pseudo-SMAS).
W polskim piśmiennictwie najczęściej używaną nazwą jest „zespół tętnicy krezkowej górnej” lub skrót SMAS. Znacznie rzadziej stosuje się określenie „zespół Wilkiego”.
