Temat numeru
Czy badanie odczynu Biernackiego powinno być jeszcze zlecane?
dr n. med. i n. o zdr. Paweł Kozłowski
- Mechanizm rozwoju stanu zapalnego jako reakcji organizmu na zagrożenie
- Czy ocena stężenia białka C-reaktywnego i oznaczenie odczynu Biernackiego są badaniami równoważnymi?
- Sytuacje kliniczne, w których OB może być przydatne w długofalowej ocenie towarzyszącego chorobie przewlekłego stanu zapalnego
Współczesna nauka przynosi coraz więcej informacji na temat patofizjologii wielu chorób oraz mechanizmów rządzących reakcjami układu immunologicznego w odpowiedzi na różnorodne bodźce. Jednocześnie stały rozwój medycyny laboratoryjnej dostarcza coraz bardziej wyrafinowanych metod badawczych i narzędzi diagnostycznych. Ten postęp nie tylko otwiera przed klinicystami nowe możliwości lepszego diagnozowania pacjentów i monitorowania terapii, lecz także często stawia przed nimi problem wyboru narzędzia diagnostycznego, które będzie najlepiej dopasowane do konkretnej sytuacji klinicznej. Jednym z codziennych zadań medycyny laboratoryjnej jest ocena wykładników stanu zapalnego w celu wykrywania i monitorowania przebiegu zakażenia oraz określania stopnia aktywności chorób układowych. Laboratoria kliniczne dysponują możliwością pomiaru wielu różnych markerów stanu zapalnego, takich jak: surowiczy amyloid A, ferrytyna, składowe dopełniacza C3 i C4, ceruloplazmina, interleukina 6 (IL6), prokalcytonina, haptoglobina, hemopeksyna, fibrynogen oraz elektroforeza białek surowicy z charakterystycznym wzrostem frakcji α1 i α2 globulin, a także towarzyszącym im poliklonalnym wzrostem gammaglobulin.
W codziennej praktyce najczęściej wybieranym badaniem laboratoryjnym oceniającym stan zapalny jest pomiar stężenia białka C-reaktywnego (CRP – C-reactive protein). Automatyzacja badań laboratoryjnych i związana z tym powszechna dostępność dokładnych, precyzyjnych i tanich metod oznaczania CRP spowodowały znaczne ograniczenie wykorzystania odczynu Biernackiego (OB), który jeszcze do niedawna był, oprócz morfologii krwi obwodowej i badania ogólnego moczu, jednym z częściej wykonywanych badań w laboratoriach szpitalnych. Warto podkreślić, że CRP i OB nie są badaniami równocennymi, a każde z nich może nieść w określonym kontekście klinicznym inny rodzaj informacji. Wynika to z faktu, że sam „stan zapalny” to szerokie pojęcie opisujące bardzo złożone zjawisko, które angażuje różnorodne mechanizmy immunologiczne w zależności od wywołującego je bodźca. Celem niniejszej pracy jest przedstawienie podstawowych informacji na temat CRP i OB oraz różnic w ich przydatności w praktyce klinicznej.
