Pulmonologia
Profilaktyka zakażeń dróg oddechowych u pacjentów z mukowiscydozą
lek. Paweł Wojtan2,3
dr hab. n. med. Katarzyna Walicka-Serzysko1,3
prof. dr hab. n. med. Dorota Sands1,3
- Przewlekłe zakażenia dróg oddechowych pogarszają rokowanie u pacjentów z mukowiscydozą, a najistotniejsze drobnoustroje to m.in. Pseudomonas aeruginosa, MRSA, Burkholderia spp., Mycobacterium spp. i Aspergillus spp.
- Zasady prewencji zakażeń powinny być stosowane zarówno w placówkach medycznych, jak i w codziennym życiu przez pacjentów z mukowiscydozą
- Regularna ocena kliniczna i wykonywanie badań mikrobiologicznych w specjalistycznym ośrodku leczenia mukowiscydozy stanowią podstawę opieki nad pacjentami
Mukowiscydoza (CF – cystic fibrosis) jest najczęstszą w populacji kaukaskiej uwarunkowaną genetycznie chorobą o dziedziczeniu autosomalnym recesywnym. Dysfunkcja białka CFTR skutkuje zmianami w wielu układach i narządach. U większości pacjentów jakość i długość życia zależą od stopnia nasilenia procesu chorobowego w układzie oddechowym. Zmiany patofizjologiczne w obrębie dróg oddechowych obejmują m.in. zaburzony transport śluzowo-rzęskowy, zwiększoną gęstość i obniżone pH śluzu. Zalegający na powierzchni dróg oddechowych gęsty śluz stanowi barierę przepuszczalności dla tlenu, co sprzyja rozwojowi środowiska beztlenowego. Taka sytuacja prowadzi do adhezji i namnażania bakterii, a w konsekwencji do rozwoju zakażeń1. Nabycie zakażenia wielolekoopornymi patogenami jest czynnikiem ryzyka progresji choroby oskrzelowo-płucnej2. Przewlekłe zakażenie pałeczką ropy błękitnej (PsA – Pseudomonas aeruginosa) skutkuje pogorszeniem funkcji płuc, również u dzieci3, oraz wiąże się z gorszym stanem odżywienia i częstszymi hospitalizacjami4. Nieskuteczna eradykacja takich patogenów jak Burkholderia cenocepacia lub Mycobacterium abscessus może uniemożliwić kwalifikację do przeszczepienia płuc5.
Opublikowane w 2014 roku zalecenia Cystic Fibrosis Foun-
dation6 poruszają wiele aspektów związanych z profilaktyką zakażeń i wciąż są aktualne. Obejmują one zarówno działania podejmowane przez pacjentów, personel opiekujący się chorymi, jak i organa powołane do prewencji oraz kontroli zakażeń. Mają one na celu ograniczenie ryzyka transmisji i/lub nabycia zakażenia. Problematyka ta została poruszona również w standardach European Cystic Fibrosis Society opublikowanych w 2014 roku7 oraz uaktualnionych w 2023 roku8,9.
Ochrona przed zakażeniami krzyżowymi
Zakażenie krzyżowe to przeniesienie patogenu z jednego pacjenta na innego. W latach 80. XX wieku zaobserwowano szerzenie się wśród pacjentów z mukowiscydozą (pwCF – people with CF) epidemicznych szczepów wielolekoopornych patogenów w obrębie zaró...