Pulmonologia

Profilaktyka zakażeń dróg oddechowych u pacjentów z mukowiscydozą

lek. Paweł Wojtan2,3

dr hab. n. med. Katarzyna Walicka-Serzysko1,3

prof. dr hab. n. med. Dorota Sands1,3

1Klinika i Zakład Mukowiscydozy, Instytut Matki i Dziecka w Warszawie 
2Pododdział Pulmonologii, Mazowiecki Szpital Bródnowski w Warszawie 
3Centrum Leczenia Mukowiscydozy, Samodzielny Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej im. Dzieci Warszawy w Dziekanowie Leśnym

Adres do korespondencji:

lek. Paweł Wojtan

Pododdział Pulmonologii,

Mazowiecki Szpital Bródnowski

ul. Górczewska 89, 01-401 Warszawa

  • Przewlekłe zakażenia dróg oddechowych pogarszają rokowanie u pacjentów z mukowiscydozą, a najistotniejsze drobnoustroje to m.in. Pseudomonas aeruginosa, MRSA, Burkholderia spp., Mycobacterium spp. i Aspergillus spp.
  • Zasady prewencji zakażeń powinny być stosowane zarówno w placówkach medycznych, jak i w codziennym życiu przez pacjentów z mukowiscydozą
  • Regularna ocena kliniczna i wykonywanie badań mikrobiologicznych w specjalistycznym ośrodku leczenia mukowiscydozy stanowią podstawę opieki nad pacjentami

Mukowiscydoza (CF – cystic fibrosis) jest najczęstszą w populacji kaukaskiej uwarunkowaną genetycznie chorobą o dziedziczeniu autosomalnym recesywnym. Dysfunkcja białka CFTR skutkuje zmianami w wielu układach i narządach. U większości pacjentów jakość i długość życia zależą od stopnia nasilenia procesu chorobowego w układzie oddechowym. Zmiany patofizjologiczne w obrębie dróg oddechowych obejmują m.in. zaburzony transport śluzowo-rzęskowy, zwiększoną gęstość i obniżone pH śluzu. Zalegający na powierzchni dróg oddechowych gęsty śluz stanowi barierę przepuszczalności dla tlenu, co sprzyja rozwojowi środowiska beztlenowego. Taka sytuacja prowadzi do adhezji i namnażania bakterii, a w konsekwencji do rozwoju zakażeń1. Nabycie zakażenia wielolekoopornymi patogenami jest czynnikiem ryzyka progresji choroby oskrzelowo-płucnej2. Przewlekłe zakażenie pałeczką ropy błękitnej (PsA – Pseudomonas aeruginosa) skutkuje pogorszeniem funkcji płuc, również u dzieci3, oraz wiąże się z gorszym stanem odżywienia i częstszymi hospitalizacjami4. Nieskuteczna eradykacja takich patogenów jak Burkholderia cenocepacia lub Mycobacterium abscessus może uniemożliwić kwalifikację do przeszczepienia płuc5.

Opublikowane w 2014 roku zalecenia Cystic Fibrosis Foun­-
d­ation6 poruszają wiele aspektów związanych z profilaktyką zakażeń i wciąż są aktualne. Obejmują one zarówno działania podejmowane przez pacjentów, personel opiekujący się chorymi, jak i organa powołane do prewencji oraz kontroli zakażeń. Mają one na celu ograniczenie ryzyka transmisji i/lub nabycia zakażenia. Problematyka ta została poruszona również w standardach European Cystic Fibrosis Society opublikowanych w 2014 roku7 oraz uaktualnionych w 2023 roku8,9.

Ochrona przed zakażeniami krzyżowymi

Zakażenie krzyżowe to przeniesienie patogenu z jednego pacjenta na innego. W latach 80. XX wieku zaobserwowano szerzenie się wśród pacjentów z mukowiscydozą (pwCF – peo­ple with CF) epidemicznych szczepów wielolekoopornych patogenów w obrębie zaró...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Zachowania w życiu codziennym

Zasada zachowywania 2 metrów odstępu pomiędzy pwCF obowiązuje również poza placówkami medycznymi. Pacjenci z mukowiscydozą, którzy nie mieszkają wspólnie, powinni unikać sytuacji [...]

Szczepienia

Dzieci chorujące na mukowiscydozę powinny być zaszczepione zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych, zarówno szczepionkami obowiązkowymi, jak i zalecanymi. Szczególnie ważne jest coroczne szczepienie [...]

Profilaktyka zakażenia RSV

Od 1 kwietnia 2024 roku w Polsce jest możliwa profilaktyka zakażenia syncytialnym wirusem oddechowym (RSV – respiratory syncytial virus) u dzieci z rozpoznaniem mukowiscydozy [...]

Diagnostyka zakażeń dróg oddechowych

Pacjenci z rozpoznaniem mukowiscydozy podlegają cyklicznej ocenie klinicznej w wyspecjalizowanym ośrodku, najczęściej co 3 miesiące. Podczas każdej wizyty jest pobierany materiał z dróg oddechowych [...]

Kluczowe patogeny

Jednym z najistotniejszych patogenów z punktu widzenia opieki nad pwCF jest pałeczka ropy błękitnej (Pseudomonas aeruginosa). Przewlekłe zakażenie PsA jest dla pwCF niekorzystne [...]

Zakażenia wirusowe

Wirusy są częstą przyczyną zaostrzeń choroby oskrzelowo-płucnej u chorych na mukowiscydozę, ale nie wywołują przewlekłych zakażeń dróg oddechowych. Leczenie grypy nie różni [...]

Zakażenia grzybicze

Najistotniejsze w praktyce klinicznej jest zakażenie dróg oddechowych grzybami pleśniowymi, spośród których najczęstszy jest Aspergillus spp. Infekcja może przybierać różne postaci kliniczne: [...]

Podsumowanie

Profilaktyka i skuteczne leczenie zakażeń dróg oddechowych mają kluczowe znaczenie dla podtrzymania dobrego stanu zdrowia chorych na mukowiscydozę, choć nie ulega wątpliwości, [...]

Do góry