Nefrologia
Związek między mikrobiomem jelitowym a chorobami nerek
dr hab. n. med. Małgorzata Marchelek-Myśliwiec1
dr n. med. Katarzyna Mańkowska2
- Mikrobiota jelitowa pełni kluczową funkcję w utrzymaniu zdrowia organizmu, wpływając na procesy metaboliczne, odpornościowe i ochronę bariery jelitowej – jej zaburzenia mogą mieć istotne konsekwencje dla funkcji nerek
- W przebiegu PChN często stwierdza się dysbiozę jelitową, która prowadzi do produkcji toksycznych metabolitów, nasilenia stanu zapalnego i pogorszenia filtracji kłębuszkowej
- Modulacja mikrobiomu jelitowego za pomocą probiotyków, prebiotyków i synbiotyków otwiera nowe możliwości terapeutyczne w leczeniu PChN i AKI
Mikrobiota jelitowa a przewlekła choroba nerek
Charakterystyka mikrobioty jelitowej
Mikrobiota jelitowa, obejmująca biliony mikroorganizmów zasiedlających przewód pokarmowy człowieka, odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu homeostazy organizmu. Jej skład jest zróżnicowany i dynamiczny, a dominującą część stanowią bakterie należące do pięciu głównych typów: Firmicutes, Bacteroidetes, Actinobacteria, Proteobacteria oraz Verrucomicrobia. Oprócz nich istotny udział mają również przedstawiciele rodzaju Cyanobacteria, Spirochaetes, a także beztlenowe organizmy z rodzajów: Eubacterium, Bifidobacterium, Clostridium, Peptostreptococcus i Ruminococcus. Korzystne dla zdrowia są szczepy Lactobacillus, Bifidobacterium oraz Faecalibacterium prausnitzii. Wymienione mikroorganizmy uczestniczą w fermentacji niestrawionych resztek pokarmowych, produkcji krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA – short-chain fatty acids), syntezie witamin (między innymi K i z grupy B), a także w modulacji odpowiedzi immunologicznej i utrzymaniu integralności bariery jelitowej. Jedną z kluczowych funkcji mikrobioty jelitowej jest konkurencja o nisze ekologiczne w obrębie przewodu pokarmowego, co ogranicza możliwość kolonizacji przez drobnoustroje patogenne.
Dysbioza w przewlekłej chorobie nerek
W przebiegu przewlekłej choroby nerek (PChN) dochodzi do istotnych zaburzeń w składzie i funkcji mikrobioty jelitowej, określanych mianem dysbiozy. Zjawisko to obejmuje między innymi redukcję liczebności bakterii komensalnych, takich jak Bifidobacterium i Lactobacillus. Jednocześnie obserwuje się zwiększenie udziału mikroorganizmów o aktywności proteolitycznej, co sprzyja nasileniu fermentacji białek i generowaniu toksycznych metabolitów. Wśród dominujących taksonów o potencjale proteolitycznym wymienia się przedstawicieli rodzajów Clostridium, Enterobacter, Pseudomonas, Bacteroides, Fusobacterium oraz Desulfovibrio. Obecność tych drobnoustrojów wiąże się ze zwiększoną produkcją toksyn, takich jak siarczan indoksylu (IS), siarczan p-krezylu (PCS) oraz N-tlenek trimetyloaminy (TMAO), które mogą się przyczyniać do progresji PChN1,2. Przykłady bakterii komensalnych i proteolitycznych zostały zestawione w tabeli 1.
