Dietetyka
Rola interwencji żywieniowych w leczeniu NAFLD w badaniach klinicznych z randomizacją
mgr Aleksandra Kajdas
- Przegląd i analiza wyników badań klinicznych prowadzonych z randomizacją, w których oceniano wpływ dietoterapii na przebieg niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby (NAFLD)
- Modyfikacja stylu życia (głównie dieta i aktywność fizyczna) podstawą leczenia NAFLD
- Potrzeba przeprowadzenia kolejnych badań w celu potwierdzenia roli dietoterapii w leczeniu pacjentów z NAFLD
NAFLD – epidemiologia, etiologia, rozpoznanie, leczenie1-4
Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD – non-alcoholic fatty liver disease) to obecnie najczęstsze przewlekłe schorzenie wątroby na świecie. Obejmuje ponad 25% dorosłych, a w niektórych populacjach nawet 40% osób z nadwagą lub otyłością. U dzieci jest stwierdzana na poziomie 3-10%.
NAFLD to schorzenie, w którym dochodzi do nadmiernego odkładania się tłuszczu w komórkach wątroby – stłuszczenie przekracza 5% hepatocytów w ocenie histopatologicznej lub zawartość tłuszczu w wątrobie wynosi powyżej 5,6% według protonowej spektroskopii rezonansu magnetycznego bądź rezonansu magnetycznego z kontrastem fazowym. Choroba występuje u osób, które nie spożywają nadmiernych ilości alkoholu (mniej niż 30 g dziennie u mężczyzn i 20 g u kobiet), i jest związana z obecnością insulinooporności.
NAFLD obejmuje dwie główne formy:
- niealkoholowe stłuszczenie wątroby (NAFL – non-alcoholic fatty liver)
- niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby (NASH – non-alcoholic steatohepatitis).
Patofizjologia NAFLD jest złożona i wieloczynnikowa. Większość przypadków jest ściśle związana z zespołem metabolicznym, czyli zestawem czynników zwiększających ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, takich jak otyłość brzuszna, cukrzyca typu 2 lub stan przedcukrzycowy, nadciśnienie tętnicze, podwyższone stężenie triglicerydów bądź obniżone stężenie cholesterolu lipoprotein o dużej gęstości (HDL – high density lipoprotein). NAFLD jest postrzegana jako wątrobowa postać zespołu metabolicznego. Elementy te, w połączeniu z niewłaściwym odżywianiem i niską aktywnością fizyczną, stanowią istotne czynniki ryzyka rozwoju choroby. Kluczowe znaczenie przypisuje się nadmiarowi energii w diecie, insulinooporności, lipotoksyczności oraz zaburzeniom osi jelitowo-wątrobowej. Czynnikiem inicjującym jest najczęściej przewlekły dodatni bilans energetyczny prowadzący do nadmiernego nagromadzenia triglicerydów w hepatocytach.
Do czynników zwiększających ryzyko rozwoju NAFLD zalicza się m.in.:
- zaawansowany wiek
- nadwagę lub otyłość (wskaźnik masy ciała [BMI – body mass index] >28 kg/m2) bądź otyłość brzuszną
- cukrzycę typu 2
- zaburzenia lipidowe
- nadciśnienie tętnicze
- insulinooporność
- zespół metaboliczny
- predyspozycje genetyczne – obecność wariantu I148M genu PNPLA3 oraz E167K genu TM6SF2.
