Neurologia
Zastosowanie neuromodulacji w leczeniu bólu neuropatycznego
dr hab. n. med. Paweł Sokal, prof. UMK
- Omówienie aktualnych możliwości neuromodulacji w leczeniu bólu przewlekłego, ze szczególnym uwzględnieniem stymulacji rdzenia kręgowego
- wskazania, mechanizm działania, skuteczność oraz ograniczenia
- dokanałowa infuzja leków jako uzupełnienie dostępnych metod
- prowadzenie dalszych badań w celu standaryzacji wskazań i optymalizacji efektów klinicznych
Ból przewlekły definiuje się jako nieprzyjemne doznanie czuciowe i emocjonalne związane z rzeczywistym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek bądź przypominające takie doznanie. Zgodnie z International Classification of Diseases, 11th Revision (ICD-11) ból przewlekły dzielimy na pierwotny i wtórny. Pierwotny ból przewlekły trwa ponad 3 miesiące, wywołuje cierpienie emocjonalne, powoduje niesprawność funkcjonalną i nie jest związany z inną jednostką chorobową. Z kolei ból przewlekły wtórny może mieć charakter nowotworowy, pooperacyjny, pourazowy, neuropatyczny, trzewny lub mięśniowo-szkieletowy1. Szacuje się, że ból przewlekły występuje u 12-48% populacji europejskiej i dotyczy około 30% populacji światowej, stanowiąc istotne obciążenie społeczne i ekonomiczne2,3. Może powstawać w mechanizmach nocyceptywnym, neuropatycznym lub nocyplastycznym. Ból neuropatyczny – wynikający z uszkodzenia struktur ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego – dotyczy do 17% populacji4. Leczenie bólu neuropatycznego bywa trudne i cechuje się zmienną skutecznością. Silne rekomendacje otrzymały leki przeciwdrgawkowe (gabapentyna, pregabalina) oraz przeciwdepresyjne – zwłaszcza inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (duloksetyna, wenlafaksyna), a także trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne4,5. Coraz większe znaczenie zyskują metody neuromodulacyjne polegające na elektrycznej modulacji aktywności struktur nerwowych6. Dzielimy je na nieinwazyjne i inwazyjne.
Metody neuromodulacji nieinwazyjnej
Do metod neurostymulacji nieinwazyjnej stosowanych w bólu neuropatycznym należą m.in. przezczaszkowa stymulacja prądem stałym (tDCS – transcranial direct current stimulation) oraz przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (TMS – transcranial magnetic stimulation)7. W powtarzalnej przezczaszkowej stymulacji magnetycznej (rTMS – repetitive TMS) ponawiane impulsy stymulują korę mózgową z wykorzystaniem cewek magnetycznych, które generują pole magnetyczne przenikające przez czaszkę. To prowadzi do neuroplastyczności szlaków przewodzenia bólu i jego redukcji np. w bólu fantomowym8,9.
