Dermatologia
Atopowe zapalenie skóry u dzieci
Zalecenia terapeutyczne, rola pielęgnacji skóry i wpływ na jakość życia
dr n. med. Leszek Blicharz1,2
dr n. med. Piotr Fuss3
Małgorzata Lewandowska2
dr hab. n. med. Ewa Trznadel-Grodzka, prof. UM2
- Wpływ atopowego zapalenia skóry na jakość życia pacjentów i ich rodzin
- Aktualne strategie terapeutyczne
- Znaczenie edukacji chorych i ich opiekunów w skutecznym zarządzaniu chorobą
Atopowe zapalenie skóry (AZS), znane również jako wyprysk atopowy, to przewlekła, nawrotowa choroba zapalna skóry, której typowymi objawami są silny świąd oraz zmiany wypryskowe o lokalizacji zależnej od wieku pacjenta1. Choroba wywiera istotny, negatywny wpływ na jakość życia zarówno pacjentów, jak i ich rodzin2. Schorzenie to należy do najczęstszych alergicznych chorób skóry w populacji dziecięcej – w niektórych krajach rozwiniętych dotyka nawet 20% dzieci, podczas gdy częstość jego występowania u dorosłych szacuje się na 3%3. W artykule przedstawiono aktualne dane epidemiologiczne, obowiązujące zalecenia diagnostyczno-terapeutyczne (m.in. według wytycznych Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Alergologicznego, Pediatrycznego oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, American Academy of Dermatology [AAD] i European Academy of Dermatology and Venereology [EADV]), znaczenie stosowania emolientów w terapii oraz wpływ tej jednostki chorobowej na jakość życia dzieci i ich opiekunów.
Patogeneza AZS
Atopowe zapalenie skóry rozwija się w wyniku złożonych interakcji czynników genetycznych, immunologicznych oraz środowiskowych4. Podstawową rolę w patogenezie tej choroby odgrywa dysfunkcja bariery naskórkowej, wynikająca z defektu białek kompleksu różnicowania naskórka, do których należy m.in. filagryna5. Defekt ten skutkuje wzrostem przenikania czynników drażniących, alergenów oraz patogenów. W efekcie następuje nadmierna aktywacja układu odpornościowego, zwłaszcza limfocytów Th2, które wydzielają cytokiny prozapalne, takie jak interleukina 4, 13 i 31 (IL4, IL13, IL31)6. Mediatory te nasilają stan zapalny oraz stymulują błędny cykl świądu i drapania, co jeszcze bardziej pogłębia uszkodzenie bariery naskórkowej. Zwiększona penetracja alergenów podnosi ryzyko sensytyzacji oraz wystąpienia innych chorób atopowych, takich jak alergia pokarmowa, astma bądź alergiczny nieżyt nosa7. Dodatkową konsekwencją uszkodzenia bariery naskórkowej oraz zapalenia typu II jest dysbioza mikrobiomu skóry8. U nawet 90% pacjentów stwierdza się nadmierną kolonizację zmian skórnych przez Staphylococcus aureus, czemu towarzyszy wyparcie fizjologicznej mikrobioty skóry oraz pogłębienie stanu zapalnego9.
Epidemiologia AZS w populacji dziecięcej
Atopowe zapalenie skóry najczęściej rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie – około 45% przypadków ujawnia się w pierwszych 6 miesiącach życia, 60% w pierwszym roku, a aż 85% do 5 roku życia10. U około 2/3 dzieci objawy choroby stopniowo ustępują,...
