Neurologia
Podejrzenie choroby otępiennej o wczesnym początku/w młodym wieku: ocena funkcji poznawczych
prof. dr hab. n. o zdr. Emilia Sitek
- Złożoność diagnostyki otępienia o wczesnym początku/w młodym wieku
- Znaczenie kompleksowego badania neuropsychologicznego obejmującego wszystkie obszary funkcjonowania poznawczego
- Potrzeba interdyscyplinarnego podejścia diagnostycznego
Proces otępienny może się rozpocząć w dowolnym wieku, ale jego przyczyny u osób młodych są znacznie bardziej zróżnicowane niż u osób starszych, co stwarza większe trudności diagnostyczne. Otępienie o wczesnym początku (EOD – early onset dementia), nazywane też otępieniem w młodym wieku (YOD – young onset dementia), powoduje utratę zdolności do pełnienia wielu ważnych funkcji społecznych w sferze zawodowej i rodzinnej (np. rodzicielskiej). Diagnostyka różnicowa choroby otępiennej w młodym wieku zawsze wymaga kompleksowego badania neuropsychologicznego.
Trudności w pracy zawodowej sygnalizujące proces otępienny
Podczas gdy w chorobach otępiennych o późnym początku, a w szczególności w chorobie Alzheimera o późnym początku (loAD – late-onset Alzheimer’s disease), objawy amnestyczne (spadek/utrata zdolności zapamiętywania nowych informacji, deficyt pamięci epizodycznej) dominują w obrazie klinicznym, w EOD mogą one w ogóle nie występować na początku choroby. Pierwsze objawy choroby mogą wskazywać na deficyty w zakresie komunikacji językowej, funkcji wzrokowo-przestrzennych, praksji (trudności z czasową lub przestrzenną organizacją ruchów celowych), funkcji wykonawczych (np. planowania i organizacji działań złożonych) bądź poznania społecznego (social cognition). Przykładowe trudności zestawiono w tabeli 1.
Zaburzenia poznawcze u osób z późniejszym rozpoznaniem YOD mogą się pojawić nawet 5 lat przed formalną diagnozą1. Bardzo często również w ciągu kilku lat przed ustaleniem rozpoznania u osób chorych, ale niezdiagnozowanych, dochodzi do spadku zarobków z powodu obniżonej efektywności w pracy2, a niekiedy również do utraty zatrudnienia. Częste zmiany pracy, szczególnie kiedy pacjentowi po okresie próbnym nie proponuje się przedłużenia umowy, mogą być przydatną wskazówką kliniczną w diagnostyce różnicowej.
Przesiewowa ocena funkcji poznawczych a ocena neuropsychologiczna
Ocena funkcji poznawczych stanowi jeden z podstawowych elementów diagnostyki różnicowej chorób otępiennych3. W przypadku osób przed 65 rokiem życia zawsze niezbędne jest wykonanie pełnego badania neuropsychologicznego, które ma istotne znaczenie d...
