Zakażenia układu moczowego (ZUM) stanowią jedną z najczęstszych chorób bakteryjnych i są głównym czynnikiem zachorowalności. Generują też wydatki na opiekę zdrowotną w całym okresie życia. Ich globalna częstość występowania wzrosła o mniej więcej 60% w latach 1990-2019 i równolegle zwiększyła się liczba hospitalizacji, przynajmniej częściowo z powodu rosnącej oporności na antybiotyki¹. Klinicznie ZUM mogą dotyczyć dowolnego odcinka dróg moczowych, zazwyczaj jednak rozwijają się w dolnych drogach moczowych i obejmują postaci od niepowikłanego zapalenia pęcherza moczowego do zagrażającej życiu choroby powikłanej². Typowe objawy to bakteriuria z częstym oddawaniem moczu, parciem na mocz, bolesnym oddawaniem moczu i dyskomfortem w okolicy łonowej². Nawracające zakażenia, definiowane jako ≥2 epizody w ciągu 6 miesięcy lub ≥3 w ciągu roku, w nieproporcjonalnie większym stopniu występują u kobiet³. U kobiet ryzyko rozwoju co najmniej jednego objawowego zakażenia dróg moczowych w ciągu życia przekracza 50%, a mniej więcej 1/4 pacjentów doświadcza nawrotu w ciągu 6 miesięcy od pierwszego epizodu³. Zgodnie z konwencją wszystkie zakażenia dróg moczowych u mężczyzn klasyfikuje się jako powikłane². Tworzenie się biofilmu ma kluczowe znaczenie dla patogenezy, przetrwania i oporności na antybiotyki. Jest to cecha charakterystyczna zakażeń dróg moczowych związanych z cewnikiem (CAUTI – catheter-associated urinary tract infection), które stanowią około 40% zakażeń szpitalnych⁴. Co ciekawe, aż 10-20% hospitalizowanych pacjentów ma założony cewnik, który stanowi powierzchnię sprzyjającą rozwojowi biofilmu⁵. W biofilmach macierze pozakomórkowe, subpopulacje przetrwalników i wewnątrzkomórkowe społeczności bakteryjne (IBC – intracellular bacterial communities), szczególnie uropatogennej Escherichia coli (UPEC – uropathogenic Escherichia coli), umożliwiają unikanie odpowiedzi immunologicznej, tworzenie się oporności na antybiotyki i rozwój nawrotów⁵. IBC pomagają wyjaśnić zarówno wysokie wskaźniki nawrotów, jak i wzorce oporności. Ryzyko jest szczególnie wysokie u młodych kobiet aktywnych seksualnie ze względu na czynniki anatomiczne (krótka cewka moczowa) i behawioralne, a zakres patogenów w niepowikłanym zapaleniu pęcherza moczowego jest wąski, przy czym Escherichia coli odpowiada za około 80% przypadków, niemniej szersza etiologia ma znaczenie w przypadku przewlekłego występowania zaburzenia². W niniejszym przeglądzie zanalizowano rolę biofilmu w przewlekłych i nawracających zakażeniach dróg moczowych oraz oceniono wyzwania diagnostyczne, profilaktyczne i terapeutyczne, jakie on stwarza.