Szczepienia ochronne przeciwko chorobom zakaźnym są jednym z największych odkryć medycyny i kamieni milowych w zwalczaniu chorób zakaźnych. Dzięki szczepieniom co roku ratujemy życie milionów ludzi na świecie, zapobiegając chorobom lub zmniejszając ryzyko ich ciężkiego przebiegu i powikłań. Szczepienia szczególne znaczenie mają dla dzieci, kobiet w ciąży, gdyż chronią ciężarną, płód i noworodka, a także dla osób z chorobami przewlekłymi, jak również z tzw. grup ryzyka czy podróżujących do krajów egzotycznych w ramach medycyny podróży.

Medycyna podróży to dziedzina medycyny zajmująca się profilaktyką zdrowotną osób planujących wyjazdy zagraniczne, zwłaszcza do krajów tropikalnych, subtropikalnych i rozwijających się, głównie w Afryce, Azji Południowo-Wschodniej, Ameryce Południowej, Ameryce Środkowej oraz niektórych regionach Oceanii. Jednym z jej najważniejszych elementów są szczepienia ochronne, które mają na celu zapobieganie chorobom zakaźnym występującym poza Europą, jak również chemioprofilaktyka, np. w przypadku malarii, bądź stosowanie środków ograniczających przenoszenie wirusów lub bakterii przez wektory (komary, muchy tse-tse, meszki, kleszcze, pchły lub pluskwy), takich jak repelenty, moskitiery i odpowiedni ubiór. Bardzo ważną rolę w tych działaniach odgrywa również edukacja.

Rosnąca popularność wymienionych wyżej kierunków turystycznych sprawia, że coraz więcej lekarzy w Polsce staje przed problemami, jakie niesie za sobą poradnictwo związane z medycyną podróży. W związku z tym znajomość jej podstawowych zasad i ciągła aktualizacja wiedzy w tym zakresie w obecnych czasach wydają się konieczne^1,2.

Kiedy pacjent powinien się udać do lekarza przed planowaną podróżą w tropiki?

Optymalny czas do zasięgnięcia porady w zakresie medycyny podróży to okres od 6 do 8 tygodni przed planowanym wyjazdem. Jest on podyktowany koniecznością kompleksowej analizy ewentualnych zagrożeń związanych z danym kierunkiem podróży w celu zminimalizowania ryzyka i zapewnienia podróżującym jak największego bezpieczeństwa. Pod ocenę brane są: cel podróży, region, czas pobytu, planowane aktywności oraz miejsce zakwaterowania. Sprawdzane są: aktualna sytuacja sanitarno-epidemiologiczna w miejscu wyjazdu, zalecenia dotyczące szczepień obowiązkowych i zalecanych oraz książeczka szczepień. Oczywiście określa się też konieczność przyjęcia dodatkowych szczepień ochronnych i leków profilaktycznych, np. przeciwmalarycznych. Należy także poświęcić czas na edukację dotyczącą bezpieczeństwa jedzenia, picia, kąpieli, ochrony przed owadami (dobór repelentów), kompletowanie apteczki i środków ochrony przeciwsłonecznej. Poradnictwo powinno uwzględniać ponadto wiek pacjenta, ciążę, choroby przewlekłe i przyjmowane leki.